سرویس جهان مشرق - سازمان همکاری‌های شانگهای (SCO) به‌عنوان یک سازمان منطقه‌ای برجسته، نقش مهمی در تقویت همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی در اوراسیا ایفا می‌کند. سفر اخیر رئیس‌جمهور ایران، دکتر مسعود پزشکیان، به چین برای شرکت در اجلاس SCO در تیانجین (سپتامبر ۲۰۲۵) و عضویت کامل ایران در این سازمان از سال ۲۰۲۳، نشان‌دهنده عزم ایران برای تعمیق روابط با قدرت‌های شرقی، به‌ویژه چین و روسیه، است.
ایران با امضای توافق‌نامه‌های بلندمدت با چین (سند همکاری ۲۵ ساله در ۲۰۲۱) و روسیه (توافق استراتژیک ۲۰۲۵)، و همچنین عضویت در SCO، روابط خود را با این دو کشور تعمیق بخشیده است. این همکاری‌ها شامل سه حوزه اقتصادی، امنیتی و سیاسی است.
چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده انرژی جهان، چین شریک کلیدی برای صادرات نفت و گاز ایران است. پروژه‌های زیرساختی مانند کریدور شمال-جنوب و ابتکار کمربند و جاده، ایران را به‌عنوان یک حلقه اتصال در تجارت جهانی تقویت می‌کند. در رابطه با روسیه نیز همکاری در حوزه انرژی، حمل‌ونقل و فناوری، به‌ویژه در چارچوب SCO، به ایران کمک می‌کند تا بازارهای جدیدی برای محصولات خود پیدا کند.
در زمینه نظامی و امنیتی نیز، مانورهای نظامی مشترک SCO، مانند رزمایش‌های دریایی ایران، چین و روسیه، نشان‌دهنده هماهنگی نظامی رو به رشد است. تبادل اطلاعات و همکاری در مبارزه با تروریسم، به‌ویژه در مرزهای شرقی ایران، از دیگر مزایای این همکاری‌هاست.
در رابطه با مسائل سیاسی، چین و روسیه، که خود با تحریم‌های غربی مواجه‌اند، از ایران در برابر فشارهای بین‌المللی حمایت می‌کنند و بازارهای آن‌ها، فرصت مناسبی برای ایران به منظور دور زدن تحریم‌ها ایجاد می‌کند. همچنین عضویت ایران در SCO می‌تواند اثربخشی تحریم‌های غرب را کاهش دهد.
در این میان، مهم ترین ناظر این مسئله که با حساسیت خاصی روابط میان ایران، چین و روسیه را دنبال می‌کند، رژیم صهیونیستی است. در روزهای گذشته، رسانه‌های عبری زبان و تحلیلگران صهیونیست، با وسواس و دقت ویژه‌ای سفر رئیس جمهور ایران به پکن و دیدارهای دیپلماتیک هیئت ایرانی به ریاست دکتر پزشکیان با سایر هیئت‌های خارجی را رصد می‌کنند.
روسیه و چین در کنار ایران هستند: با بازگرداندن تحریم‌ها علیه تهران مخالفت و آمریکا را به عنوان نقض کننده اصلی توافق برجام معرفی می‌کنند
تقویت روابط ایران با چین و روسیه در چارچوب SCO برای سران رژیم صهیونیستی نگرانی‌های جدی ایجاد کرده است. دلایل این حساسیت‌ها عبارت‌اند از تضعیف انزوای ایران، مواضع ضداسرائیلی SCO، تقویت توان نظامی ایران و تغییر نظم منطقه‌ای.
تضعیف انزوای ایران: عضویت ایران در SCO و حمایت چین و روسیه، تلاش‌های اسرائیل و آمریکا برای منزوی کردن ایران را به چالش می‌کشد. این موضوع به‌ویژه با توجه به رقابت ژئوپلیتیکی در غرب آسیا برای اسرائیل نگران‌کننده است.
مواضع ضداسرائیلی SCO: بیانیه‌های اخیر SCO، از جمله محکومیت حملات اسرائیل به غزه و اقدامات نظامی علیه ایران در سال ۲۰۲۵، نشان‌دهنده رویکرد انتقادی این سازمان نسبت به رژیم صهیونیستی است. این مواضع، ایران را در زمینه حقوق بین الملل، در موضع قوی‌تری در برابر اسرائیل قرار می‌دهد.
تقویت توان نظامی ایران: همکاری‌های ایران با چین و روسیه در حوزه فناوری‌های پیشرفته و تسلیحات، به‌ویژه در چارچوب SCO، می‌تواند توان نظامی ایران را افزایش دهد، که برای رژیم صهیونیستی یک تهدید استراتژیک محسوب می‌شود. لازم به ذکر است که در سالهای‌اخیر، فعالیت‌های مشترک قابل توجهی میان ایران، چین و روسیه در حوزه تسلیحاتی و نظامی صورت گرفته است.
تغییر نظم منطقه‌ای: SCO به‌عنوان بستری برای نظم چندقطبی، هژمونی آمریکا را که رژیم صهیونیستی تماما به آن وابسته است، به چالش می‌کشد. تحلیلگران عبری زبان، SCO را به‌عنوان یک «ناتوی شرقی» بالقوه می‌بینند که می‌تواند توازن قدرت در خاورمیانه را تغییر دهد.
موسسه مطالعات امنیت ملی رژیم صهیونیستی در رابطه با مسئله ایران، چین و روسیه و تلاش این رژیم به منظور جلوگیری از تعمیق هرچه بیشتر رابطه ایران با روسیه و چین می‌نویسد:
«هدف اصلی اسرائیل کاهش خطرات ناشی از کمک‌های روسیه و چین به بازسازی توان نظامی ایران، به‌ویژه در حوزه‌های هسته‌ای، موشک‌های بالستیک، نیروی هوایی و دفاع هوایی است، همزمان با بهره‌برداری حداکثری از پتانسیل نفوذ روسیه و چین بر ایران در راستای تشویق به توافق سیاسی و کنار گذاشتن تلاش ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای.»
«با این حال، اسرائیل باید بپذیرد که در شرایط کنونی، امکان ایجاد شکاف بین ایران و شرکای آن در مسکو و پکن وجود ندارد. در بهترین حالت، اسرائیل می‌تواند به گفت‌وگو با چین و روسیه (با هماهنگی ایالات متحده) ادامه دهد تا خطرات ناشی از تداوم همکاری در مثلث ایران-روسیه-چین، به‌ویژه احتمال تأمین تسلیحات برای ایران، را کاهش دهد. همزمان، اسرائیل باید بر مخالفت قاطع خود با انتقال تسلیحات پیشرفته به ایران تأکید کند و عزم خود را برای اقدام علیه هرگونه سیستم تسلیحاتی که امنیت آن را تهدید کند، نشان دهد.»
کارشناسان اسرائیلی و غربی به‌طور کلی نگرانند که عضویت ایران در SCO و تحرکات دیپلماتیک پزشکیان، به‌ویژه دیدار با شی جین‌پینگ و ولادیمیر پوتین، نشان‌دهنده تلاش ایران برای ایجاد موازنه در برابر فشارهای غرب و اسرائیل است. این موضوع به‌ویژه در شرایطی که اروپا مکانیسم ماشه را فعال کرده و تنش‌های هسته‌ای ایران افزایش یافته، برای اسرائیل حساسیت بیشتری دارد.
استیون کوک، تحلیلگر نشریه فارین پالیسی، در مقاله‌ای به نگرانی‌های غرب و به‌طور ضمنی اسرائیل نسبت به سفر پزشکیان به چین اشاره کرد. کوک تأکید کرد که چین به دلیل وابستگی به نفت ایران (حدود ۱۳ درصد از واردات نفت خام چین در سال ۲۰۲۴) به ایران نیاز دارد و تقویت روابط تهران-پکن، به‌ویژه در حوزه‌های نظامی و دفاعی، می‌تواند تغییر مهمی در سیاست بی‌طرفی چین در خاورمیانه ایجاد کند. این موضوع برای اسرائیل نگران‌کننده است، زیرا ممکن است به معنای ورود چین به بازی امنیتی در غرب آسیا و حمایت از ایران باشد.
در کنار کنش‌های سیاسی در صحنه بین المللی و تلاش برای اقناع پکن و مسکو به منظور دست کشیدن از همکاری با ایران، که تاکنون با شکست و ناکامی روبه رو بوده است، رژیم صهیونیستی طی سالهای اخیر پروژه رسانه‌ای گسترده‌ای را به منظور تحت تاثیر قرار دادن افکار عمومی داخلی ایران دنبال کرده است تا بدین طریق، دولت و مقامات ایرانی را تحت فشار داخلی قرار دهد و روابط تهران با مسکو و پکن را دچار خدشه کنند، پروژه‌ای که در حال حاضر در راس آن، شبکه‌هایی همچون ایران اینترنشنال و مزدوران آن قرار دارند.
