غزال زیاری: پوسته زمین همیشه پر از راز و رمز است و ابهام‌ها و سؤالات متعددی را پیش روی دانشمندان قرار می‌دهد؛ اما حالا بهره‌گیری از فناوری‌های نوینی مثل تصویربرداری فضایی به دانشمندان کمک کرده تا بتوانند تعدادی از این معماها ازجمله ردپای آب روی سطح زمین را حل کنند.

یکی از بزرگ‌ترین معماهایی که بیش از یک قرن ذهن پژوهشگران را درگیر کرده بود، پدیده‌ای به نام "ناپیوستگی بزرگ" (The Great Unconformity) بود که به بخش‌های عظیمی از پوسته زمین اشاره داشت که در سوابق زمین‌شناسی دیده نمی‌شدند.

راز ناپیوستگی بزرگ

شواهدی که اخیراً به‌دست‌آمده، نشان می‌دهد که ناپدید شدن این سنگ‌ها به دلیل فرسایش شدید یخچالی در دورانی موسوم به زمین‌برفی (Snowball Earth)  بوده است؛ دورانی که در آن تقریباً تمام سطح سیاره زمین با یخ پوشیده شده بود.

این پدیده باعث ایجاد شکاف در سوابق رسوبی شده بود؛ جایی که سن لایه‌های سنگ به‌طور ناگهانی تغییر کرده و سنگ‌های قدیمی فرسوده گشته و لایه‌های جوان‌تر سنگ جایگزین آن‌ها می‌شوند.

این ناپیوستگی اولین بار در سال ۱۸۶۹ میلادی در گرند کنیون آریزونا مشاهده شد و پس از آنکه زمین‌شناسان تدریجاً متوجه شدند که تغییر ناگهانی سن لایه‌های سنگی در نقاط مختلف جهان امری تکرار شونده است، آن را "ناپیوستگی بزرگ" نام‌گذاری کردند.

چقدر سنگ گم شده؟

مطالعات نشان دادند که به‌طور میانگین جهانی، بین ۳ تا ۵ کیلومتر از سنگ‌ها بر اثر فرسایش یخچالی از بین رفته و در نتیجه در سوابق زمین‌شناسی ناپدید شده‌اند.

دکتر برنهین کلر از مرکز زمین زمان‌سنجی برکلی و همکارانش تخمین زدند که می‌بایست در حال حاضر در حدود یک میلیارد کیلومتر مکعب از مواد پیش‌کامبرین وجود می‌داشته ولی حالا مفقود است.

شواهد علمی؛ سنگ‌های فرسوده کجا رفته‌اند؟

اعضای این تیم پژوهشی دریافتند که در آغاز دوران پیدا زیستی یا فانروزوئیک، فرسایش بسیار بیشتری نسبت به آنچه قبلاً تصور می‌شد رخ داده بوده و بررسی کریستال‌های آن دوره نشان داد که ایزوتوپ‌های هافنیوم و اکسیژن در آن‌ها وجود دارد؛ چنین شواهدی حکایت از آن دارد که این مواد از سنگ‌های قدیمی فرسوده شده و در دماهای پایین رسوب کرده‌اند.

این نظریه به علاوه به این سؤال پاسخ می‌دهد که چرا بیشتر دهانه‌های برخورد شهاب‌سنگی کمتر از ۷۰۰ میلیون سال قدمت دارند و تنها دو دهانه قدیمی‌تر از این دوره شناسایی شده‌اند.

دانشمندان بر این باورند که یخچال‌هایی که سنگ‌های رسوبی را فرسایش دادند، آن‌ها را شسته و به داخل دریا منتقل کرده‌اند و بدین ترتیب، بخش گمشده‌ای از تاریخ زمین اکنون در اعماق دریاها نهفته است.

منبع: indy۱۰۰

۲۲۷۲۲۷