محققان در حال انجام پژوهش‌های فشرده‌ای روی تمدن‌های غرق‌شده در زیر آب‌های دریای شمال و دریای بالتیک هستند؛ تمدن‌هایی که هزاران سال پیش در دوره پس از آخرین عصر یخبندان در دشت‌های گسترده‌ای زندگی می‌کردند و اکنون زیر موج‌های این دریاها پنهان شده‌اند. این تلاش‌ها با هدف کشف اسرار این جوامع باستانی پیش می‌رود و در عین حال با چالشی جدی روبه‌روست؛ توسعه گسترده مزارع بادی دریایی که دسترسی به این مکان‌های تاریخی را به‌طور دائم محدود خواهد کرد.
به گزارش ایمنا، حدود ۸۰۰۰ تا ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد، منطقه‌ای که امروز به نام‌های دریای شمال و دریای بالتیک شناخته می‌شود، زیر آب نبود و مجموعه‌ای از دشت‌های حاصل‌خیز و سکونتگاه‌های انسانی به‌شمار می‌رفت. با پایان عصر یخبندان و ذوب یخچال‌های طبیعی، سطح آب‌های جهان به‌طور چشمگیری افزایش پیدا کرد و این زمین‌ها زیر آب فرو رفتند. تمدن‌هایی که در این مناطق زندگی می‌کردند، به‌تدریج ناپدید شدند و تنها آثار ناچیزی از آن‌ها باقی مانده است.
یکی از مهم‌ترین این مناطق، دوجرلند (Doggerland) است که از حدود ۸۲۰۰ سال پیش، مرکز تمدن‌های پیشاتاریخی بوده است و اکنون کانون توجه دانشمندان برای کشف رازهای این جوامع به‌شمار می‌رود. بررسی نحوه انطباق این جوامع با تغییرات محیطی بیش از یک کنجکاوی تاریخی است و ارتباط نزدیکی با چالش‌های جهانی امروز همچون تغییرات اقلیمی و افزایش سطح دریاها دارد.
بخش عمده‌ای از موفقیت این پژوهش‌ها وابسته به فناوری‌های مدرن است. پروژه سابنوردیکا (SUBNORDICA) با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته‌ای همچون نقشه‌برداری‌های لرزه‌ای و آکوستیکی، حفاری‌های تخصصی و شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای، در حال بررسی بستر دریا و شناسایی بقایای سکونتگاه‌های باستانی است.
دانشگاه برادفورد، یکی از مؤسسات پیشرو در این پروژه، از داده‌های حاصل از مغناطیس‌سنجی برای کشف مکان‌های احتمالی تمدن‌های غرق‌شده بهره می‌برد. همچنین هوش مصنوعی در پردازش داده‌های وسیع این تحقیقات نقش مهمی دارد و نه‌تنها به کشف آثار باستانی کمک می‌کند، بلکه شناخت شرایط محیطی گذشته را ارتقا می‌بخشد. این اطلاعات می‌تواند در طراحی راهکارهای توسعه پایدار آینده نیز مؤثر باشد.
با وجود اهمیت حفاظت از این میراث تاریخی، توسعه مزارع بادی دریایی در دریای شمال به‌عنوان اقدامی مهم برای مقابله با تغییرات اقلیمی، چالشی بزرگ پیش رو قرار داده است. این منطقه که زمانی خشکی سرزنده و قابل سکونت بود، اکنون به کانونی صنعتی برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر تبدیل شده است و دسترسی به مکان‌های باستانی را محدود می‌کند.
این امر موجب شده تیم‌های پژوهشی در رقابتی فشرده با زمان، تلاش کنند تا پیش از آنکه این فضاهای تاریخی به‌طور دائم تحت‌تأثیر توسعه‌های مدرن از بین بروند، مستندسازی و تحلیل دقیقی انجام دهند. این تعارض میان حفظ میراث تاریخی و پیشبرد انرژی‌های پاک، اهمیت ویژه‌ای در تصمیم‌گیری‌های زیست‌محیطی و فرهنگی آینده دارد.
هدف از بررسی مناظر غرق‌شده تنها کشف آثار تاریخی نیست، بلکه درک نحوه تعامل و سازگاری جوامع باستانی با محیط زیست طبیعی‌شان نیز در دستور کار قرار دارد. مطالعات غواصی در مناطقی همچون خلیج آرهوس در دانمارک نشان داده است که سکونتگاه‌های ساحلی به‌طور گسترده‌ای در این مناطق پراکنده بوده و انسان‌های پیشاتاریخی به شکل هوشمندانه‌ای از منابع دریایی بهره‌برداری می‌کردند.
این تحقیقات اطلاعات ارزشمندی درباره ساختارهای اقتصادی و اجتماعی این جوامع فراهم می‌کند و به تحلیل نحوه واکنش آن‌ها در برابر تغییرات محیطی می‌پردازد. یافته‌های به‌دست آمده می‌تواند درس‌هایی مهم درباره تاب‌آوری و انطباق‌پذیری در برابر تغییرات اقلیمی در گذشته و چگونگی رویارویی با چالش‌های امروزی ارائه دهد.
پژوهش‌های مربوط به تمدن‌های غرق‌شده پلی میان گذشته و حال ایجاد می‌کند و بشر را در درک تأثیرات تغییرات محیط زیستی در طول تاریخ کمک می‌کند. در حالی که دانشمندان همچنان در حال کشف رازهای این تمدن‌های گمشده هستند، نیاز فوری به تعادل میان توسعه مدرن و حفظ میراث تاریخی بیش از پیش احساس می‌شود. سوال اساسی این است که یافته‌های این جوامع باستانی چگونه می‌تواند به بشر امروز برای ساختن آینده‌ای پایدارتر و پاسخگویی بهتر به بحران‌های زیست‌محیطی کمک کند.
