پروانه کُبره: پرونده بازارهای دارایی در نیمه نخست سال سرانجام بسته شد و معامله‌گران تکانه‌های شدید قیمتی را تجربه کردند. بازنده اصلی سرمایه‌گذاری در این 6ماه اما بورس‌بازان بودند که با کاهش 6.27 درصدی سرمایه‌های خود در این بازار مواجه شدند. این کاهش قیمت بیشترین اثر خود را از ریسک‌های سیاسی و نوسان مثبت بازارهای موازی پذیرفت. جایی که استارت نوسانات قیمتی از 23 فروردین با آغاز مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا زده شد. در ادامه این مسیر، جنگ تحمیلی 12 روزه و آتش‌بس، بازارها را با فراز و فرود بیشماری مواجه کرد.
از آغاز مذاکرات هسته‌ای کشورمان در فروردین تا جمعه شب گذشته که فرآیند فعال‌سازی مکانیسم ماشــه به جریان افتاد، بازارها وارد مسیری غیرقابل پیش‌بینی شدند. پس از گذشت 6 ماه از 1404، ریسک‌های سیاسی به عنوان مهم‌ترین متغیر اثرگذار بر روند بازارها موجب افزایش نسبی انتظارات تورمی میان سرمایه‌گذاری شد. جذاب شدن مجدد بازار ارز، طلا و سکه موجب شد سرمایه‌های خرد سهام راهی این بازارها شوند و شانس خود را برای کسب بازدهی در این بازارها دنبال کنند. دلار قبل از آغاز مذاکرات هستة‌ای در کانال 100 هزار تومان معامله شد اما بعد از مذاکرات وارد فاز نزولی شد و با تشدید ریسک‌ها مجددا به فاز صعودی بازگشت.
البته در بحبوحه جنگ 12 روزه دلار نهایتا تا کانال 94 هزار تومان بالا رفت. دلار و دارایی‌های بازار طلا و سکه در هفته‌های اخیر، بخش بزرگی از کاهش قیمت خود را جبران کرده‌اند. با آغاز مذاکرات میان ایران و آمریکا، بازار سهام با رشد همراه شد اما دلار آزاد، طلا و سکه افت قیمت را تجربه کردند. پس از جنگ تحمیلی 12 روزه، این روند معکوس شد و بورس علاوه بر از دست دادن بازدهی مثبتی که از ابتدای سال خلق کرده بود؛ به سمت بازدهی منفی حرکت کرد. در بازار ارز، طلا و سکه هم در دوران پساجنگ، بخشی از افت‌ها جبران شد.
با عقب‌نشینی بورس و خروج پول بازیگران خرد از تالار شیشه‌ای، شاهد صدرنشینی طلای 18 عیار از ابتدای سال بودیم. جایی که بورس بیش از 6 درصد کاهش ارتفاع را ثبت کرد. در همین مدت 50 هزار و 574میلیارد تومان پول حقیقی نیز از بازار خارج شده و میانگین شش‌ماهه ارزش معاملات خرد نیز در سطح 8 هزار و 337میلیارد تومان ایستاده که رقم ناچیزی محسوب می‌شود. اما در بازه 6 ماهه طلا با کسب بازدهی 16.62 درصدی کارنامه قابل قبولی را به دست سرمایه‌گذاران خود داده است. دلار آزاد نیز از ابتدای سال 6.15 درصد افزایش قیمت را ثبت کرده است. مساله حائز اهمیت در مسیر 6 ماهه آن است که همه بازارها به غیر از بورس با کسب بازدهی مثبت کام معامله‌گران خود را شیرین کردند. بررسی‌‌های آماری حاکی از آن است که علاوه بر مقیاس 6 ماهه در بازه زمانی 3 ماهه و یک‌ماهه نیز بورس نتوانسته جایگاهی بهتر از پله آخر را از آن خود کند.
هرچند در مقاطعی بورس توانست نسبت به بازارهای موازی عملکرد بهتری را به نمایش بگذارد، اما تحت‌تاثیر ریسک‌های سیاسی و اقتصادی و تعدد سناریوهای ســختگیرانه حول محور پرونده هسته‌ای کشور بازدهی به دست آورده را پس داد. درحالی‌که بورس تا 28 اردیبهشت و با ثبت بازدهی 20 درصدی بر فراز کانال 3میلیون و 252 هزار واحد ایستاده بود، اما به مرور با رشد به دست آورده وداع و میدان را برای بازارهای رقیب بازگذاشت.
پرونده معاملات بورس تهران در فصل تابستان نیز مایوس‌کننده بسته شد. شاخص کل بورس 14.89 درصد از ارتفاع خود را در تابستان از داد. نماگر هموزن این بازار نیز نتوانست عملکردی بهتر از کاهش 15.92درصدی کسب کند. شاخص کل فرابورس هم در این فصل 12.95 درصد کاهش یافت. طی همین مدت 49 هزار و 879میلیارد تومان پول حقیقی نیز از گردونه معاملات سهام و حق‌تقدم خارج شده است. خروج پول قدرتمند در فصل دوم سال از دو پیام مهم پرده برمی‌بردارد.
نخست آنکه پول‌های خارج شده ماحصل ریسک‌های سیاسی بوده است. دوم اینکه خروج پول از بازار سهام به عنوان بازاری پر ریسک، رونق دارایی‌های دیگر را رقم زده است. با نگاهی به عملکرد بازارهای موازی در فصل تابستان می‌توان دریافت که طلای 18 عیار نیز با افزایش حدود 39 درصدی روبه‌رو بوده و بعضا فراتر از انتظارات ظاهر شده است. دلار آزاد نیز طی این مدت 11.1 درصد رشد را به دست آورد.
آن‌طور که عملکرد بازارها نشان می‌دهد، ریسک‌های سیاسی از ابتدای سال تاکنون اثر خود را در بازار دارایی‌ها نیز به‌جا گذاشته است و فعالان بازارها تحت‌تاثیر همین مساله استراتژی معاملاتی خود را تغییر دادند. بعد از جنگ تحمیلی، بورس تهران روزهای سختی را پشت سر گذاشت و ارزش معاملات این بازار در محدوده‌های نازل قرار گرفت. افزون بر آن، بیش از 50 همت پول حقیقی از بازار خارج شد و از سوی دیگر، نماگرها و نسبت‌های مهم بازار سهام نیز به کف چند ساله خود رسیدند. اما با وجود اینکه بورس در سطوح ارزنده‌ای قرار دارد. با این حال خبری از تقاضای موثر سهامی نیست. اما در شهریور ماه وضعیت شاخص‌های سهامی تاحدودی بهبود یافت. شاخص کل بورس 2.62درصد، شاخص هموزن 1.13 درصد و شاخص کل فرابورس 1.82درصد بازدهی مثبت را به دست آوردند. بورس از هفته دوم شهریور و پس از قرار گرفتن در سطح دو‌میلیون و 395 هزار واحد وارد فاز رونق شد. با این حال از اواسط هفته گذشته مجددا با رنگ سرخ خودنمایی کرده است. اما در جریان معاملات روز گذشته شاخص‌های سهامی تغییر مسیر دادند.
شاخص کل بورس با افزایش 1.43 درصدی در سطح 2میلیون و 540 هزار واحد ایستاد تا محدوده 2میلیون و 500 هزار واحد به عنوان یک کف حمایتی تکنیکال عمل کند. شاخص هموزن نیز 0.36 درصد بر ارتفاع خود افزود و به سطح 776 هزار واحدی رسید. در فرابورس نیز شاخص کل این بازار، رشد 0.16 درصدی را تجربه کرد. در معاملات دیروز، 400میلیارد تومان پول حقیقی وارد بازار سهام شد و ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز رقم 5 هزار و 825میلیارد تومان را ثبت کرد.
اما در مورد دورنمای بورس تهران اظهارات گوناگونی مطرح می‌شود. در همین رابطه امیرحسین جنانی به «دنیای اقتصاد» گفت: به زودی گزارش‌های شش‌ماهه روانه کدال می‌شود. به نظر می‌رسد در یک فضای منطقی بازار وزن بیشتری به گزارش‌ها خواهد داد تا بتوانیم پیش‌بینی بهتری نسبت به عملکرد شش‌ماهه دوم داشته باشیم. افزایش قیمت دلار در شرایط صلح به نفع بازار سرمایه است، ولی اگر به دنبال آن تنش باشد طبیعی است که بازار سرمایه روی خوشی به تنش نشان ندهد. واقعیت این است که اخبار مرتبط با مکانیسم ماشه برای بورس یک خبر تازه نیست؛ یک خبر تقریبا سوخته است که نمی‌تواند مثل قبل اثرگذار باشد.
به گفته این کارشناس، مکانیسم ماشه اگر در حد تحریم باقی بماند، مشکلات خود را برای بازار دارد، اما ترس عمده بازار از مقدمه‌چینی ماشه برای جنگ است. بر هیچ‌کس پوشیده نیست که حتی اگر جنگی هم رخ ندهد سایه این تحولات می‌تواند مجددا دوباره بر روند بازار تاثیرگذار باشد. بخشی از تحولات و ریسک‌های مختلف در قیمت تابلو لحاظ شده و بخشی دیگر هنوز مبهم و ناشناخته است و بازار هم به آن نگاه بدبینانه‌ای دارد. پس مکانیسم ماشه از یک طرف که فعال شدنش ما را از مرحله تعلیق و نا‌اطمینانی وارد مرحله دیگر می‌کند شاید بازار را از فضای سردرگمی نجات دهد، اما بی‌شک با خود ریسک‌های مضاعفی را به همراه می‌آورد.
این کارشناس در ادامه گفت: بورس به سراغ بررسی عوامل جدید خواهد رفت. عواملی که اثرگذاری بیشتری دارند، مانند تورم فزاینده که خود زاییده همین محدودیت‌هاست، اختلاف قیمت دلار توافقی و دلار آزاد و همچنین خبرهای سیاسی جدید و بسیاری نکات دیگر، مورد توجه قرار خواهند گرفت. با توجه به رشد قابل‌توجه اخیر در بازارهای طلا و دلار، حجم هیجانات مشاهده شده ممکن است با قوانین بازارهای مالی همخوانی نداشته باشد و ریسک بالایی را به همراه داشته باشد.
او در پایان با بیان اینکه رشد پیوسته طلا و دلار، جذابیت سرمایه‌گذاری در سهام را کاهش داده اظهار کرد: این مهم موجب کمبود تقاضا در بازار سهام شده است. اگرچه امروز شاهد تحرکاتی در نمادهای بزرگ و حتی احتمال مثبت شدن برخی از آنها در روز آینده بودیم، اما به نظر می‌رسد بازار همچنان نیازمند زمان برای مشاهده تحرکات اصلی و پایدار است. در هر صورت این طبیعت بازار است که یکی، دو روز به این فضا واکنش منفی نشان دهد. در این هفته مهم‌ترین اخبار حول سفر رئیس‌جمهور به نیویورک خواهد بود که تعیین‌کننده و سرنوشت‌ساز است و شاید اتفاقی رخ دهد.
