یک پژوهش علمی تازه نشان می‌دهد حتی اگر انسان بتواند از بیماری‌های مرگبار در دوران سالمندی جان سالم به در ببرد، باز هم سقف طبیعی عمر او بیش از ۱۵۰ سال نخواهد بود.

 

به گزارش فرارو، حتی اگر فردی بتواند دهه‌های پیری را بدون ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان، بیماری‌های قلبی یا دیابت پشت سر بگذارد، باز هم به گفته دانشمندان سقفی برای عمر انسان وجود دارد. این نتیجه، در واقع آب سردی است بر آرزوهای جاه‌طلبانه شرکت‌های فناوری در سیلیکون‌ولی که به دنبال فریب دادن مرگ و دستیابی به نوعی جاودانگی هستند.

 

با این حال، آنچه مانع جاودانگی بدن انسان می‌شود، برخلاف تصور عمومی، مسئله‌ای پیچیده یا خارق‌العاده نیست؛ بلکه پدیده‌ای ساده و تدریجی است: بدن به مرور زمان انعطاف‌پذیری فیزیولوژیک خود را از دست می‌دهد. همان توانایی‌ای که در سال‌های جوانی امکان بازگشت سریع‌تر به وضعیت سلامت پس از بیماری یا آسیب را فراهم می‌کرد.

 

پژوهشی که نتایج آن در نشریه معتبر Nature Communications منتشر شده است، نشان می‌دهد همین کاهش تدریجی کافی است تا طول عمر انسان نهایتاً در محدوده ۱۲۰ تا ۱۵۰ سال محدود بماند.

 

 

تیموتی پیرکوف، سرپرست این مطالعه، از اعضای شرکت زیست‌فناوری Gero در سنگاپور است. نام این شرکت از واژه‌ای با ریشه یونانی به معنای «پیری» گرفته شده و مأموریت خود را «هک کردن بیماری‌های پیچیده و روند پیری» معرفی کرده است. در این پژوهش، شرکت Gero با مرکز جامع سرطان رزول پارک در بوفالو، ایالت نیویورک همکاری داشت و داده‌های گسترده‌ای را از هزاران نفر در ایالات متحده، بریتانیا و روسیه گردآوری و تحلیل کرد.

 

پژوهشگران گروه‌های سنی را به سه دسته تقسیم کردند: «اوایل بزرگسالی» (۱۶ تا ۳۵ سال)، «میانسالی» (۳۵ تا ۶۵ سال) و «سالمندی» (بیش از ۶۵ سال). سپس تغییرات شمار سلول‌های خونی و تعداد گام‌های روزانه را در این گروه‌ها بررسی کردند. این دو شاخص به‌عنوان «نشانه‌های کلیدی پیری» در نظر گرفته شدند تا میزان پیشرفت یا پسرفت سلامت افراد در دوره‌های چندماهه مشخص شود.

 

 

نتایج نشان داد شمار سلول‌های خونی و میزان تحرک می‌توانست برای مدتی پایدار بماند، اما این تعادل همواره با ضربه‌های سلامتی مانند بیماری یا آسیب بدنی دچار وقفه می‌شد. به بیان دیگر، کاهش سلامت نه به شکل خطی و تدریجی، بلکه به صورت یک الگوی پله‌ای رخ می‌داد؛ به‌گونه‌ای که بدن پس از هر بحران دیگر توان بازگشت کامل به سطح قبلی سلامت را نداشت.

 

برای مثال، در جوانی بدن می‌تواند پس از یک سرماخوردگی شدید یا آسیب پوستی، خود را به طور کامل ترمیم کند. اما در سنین بالاتر، این توانایی ممکن است تنها تا ۹۵ درصد سطح پیشین بازگردد. با گذشت زمان و تکرار چنین بحران‌هایی، میزان انعطاف‌پذیری باز هم کمتر می‌شود.

 

با ترسیم زمان بازیابی سلامت سه گروه سنی در طول دهه‌ها، پژوهشگران توانستند نقطه‌ای را مشخص کنند که بدن در آن به دلیل کاهش انعطاف‌پذیری دیگر توان بازگشت ندارد و عملاً به سمت فروپاشی پیش می‌رود. آن‌ها برای توضیح این وضعیت مثالی ساده ارائه کردند: هر سال زندگی را می‌توان به پرتاب یک سکه تشبیه کرد که احتمال بروز بیماری‌هایی مانند سرطان را نشان می‌دهد.

 

هرچه عمر بیشتر شود، تعداد پرتاب‌ها بیشتر خواهد شد و در نهایت، یک‌بار نتیجه به زیان فرد خواهد بود. محققان می‌گویند این نقطه در جایی میان ۱۲۰ تا ۱۵۰ سال قرار دارد؛ همان جایی که به نظر می‌رسد حد زیستی نهایی انسان باشد. به گفته نویسندگان مقاله: «به این نتیجه رسیدیم که پایان زندگی، ناشی از ویژگی ذاتی زیستی موجود زنده است؛ ویژگی‌ای که مستقل از عوامل بیرونی عمل می‌کند و نشان‌دهنده محدودیتی بنیادی و مطلق برای طول عمر انسان است.»

 

 

یکی از دلایل انتخاب شمار سلول‌های خونی این است که محدوده طبیعی آن بر اساس سن و جنسیت مشخص است. بر اساس داده‌های مرکز پزشکی دانشگاه پیتسبورگ، میزان طبیعی گلبول‌های قرمز در مردان بین ۴/۵ تا ۵/۵ میلیون سلول در هر میلی‌متر مکعب و در زنان بین ۴ تا ۵ میلیون سلول است.

 

برای گلبول‌های سفید، محدوده طبیعی ۵ هزار تا ۱۰ هزار سلول در هر میلی‌متر مکعب است. همچنین، پلاکت‌ها معمولاً باید بین ۱۴۰ هزار تا ۴۰۰ هزار سلول در هر میلی‌متر مکعب باشند. خروج از این محدوده‌ها می‌تواند نشانه بیماری باشد. به‌طور مثال، شمار پایین گلبول‌های قرمز می‌تواند علامت کم‌خونی باشد، در حالی که شمار پایین گلبول‌های سفید ممکن است به بیماری نوتروپنی اشاره داشته باشد؛ اختلالی که مغز استخوان را آسیب می‌زند و خطر عفونت را بالا می‌برد.

 

در مقابل، شمار گام‌های روزانه شاخصی انعطاف‌پذیرتر و شخصی‌تر است. توصیه عمومی، از جمله توسط مراکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های ایالات متحده (CDC)، رسیدن به حدود ۱۰ هزار گام در روز است. اما مطالعات نشان داده‌اند که میزان گام‌های مفید با افزایش سن کاهش می‌یابد.

 

پژوهشی در سال ۲۰۱۹  نشان داد هرچه تعداد گام‌ها بیشتر باشد، احتمال مرگ کمتر است، اما این اثر پس از حدود ۷۵۰۰ گام در روز به سطح ثابتی می‌رسد. تفاوت میان این دو متغیر سبب شد یافته‌های تیم پژوهشی جالب‌تر شود. پیتر فدیشف، یکی از نویسندگان مقاله  گفت: «اگرچه بسیاری از زیست‌شناسان شمار سلول‌های خونی و تعداد گام‌ها را کاملاً متفاوت می‌دانند، اما اینکه هر دو تصویری یکسان از آینده نشان می‌دهند، گویای واقعی بودن کاهش تدریجی انعطاف‌پذیری بدن است.»

 

 

اما معنای وجود چنین مرزی چیست؟ به گفته دانشمندان، اگر فناوری‌هایی مانند جایگزینی اندام یا روش‌های مکمل پزشکی وجود نداشته باشد، حتی علاقه‌مندان سرسخت افزایش طول عمر نیز نمی‌توانند از این حد فراتر بروند. در حالی که ۱۲۰ تا ۱۵۰ سال ممکن است چندان خارق‌العاده به نظر نرسد، اما تقریباً دو برابر امید به زندگی فعلی در ایالات متحده است که حدود ۷۷ سال برآورد می‌شود.

 

تاریخ نیز مؤید این یافته‌هاست. ژان لوئیز کالمَن، زن فرانسوی که رکورد طولانی‌ترین عمر ثبت‌شده در جهان را دارد، در سن ۱۲۲ سال و ۱۶۴ روز درگذشت. این رکورد به خوبی نشان می‌دهد که یافته‌های جدید علمی در مسیر درستی قرار دارند و محدوده نهایی عمر بشر واقعاً در همین بازه قرار دارد.

 

پژوهش جدید پاسخی علمی به پرسشی دیرینه ارائه می‌دهد: آیا انسان می‌تواند جاودانه شود؟ یافته‌ها نشان می‌دهد که بدن انسان محدودیت‌های زیستی غیرقابل‌گریزی دارد که حتی در بهترین شرایط، مانعی در برابر عمر بی‌پایان خواهد بود. فناوری‌های نوین ممکن است کیفیت زندگی را ارتقا دهند و برخی بیماری‌ها را درمان کنند، اما به نظر می‌رسد سقف عمر انسان، دست‌کم با دانش امروز،  بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ سال باقی خواهد ماند.

 

این نتیجه‌گیری نه‌تنها رویاهای فناوران سیلیکون‌ولی را به چالش می‌کشد، بلکه یادآور نکته‌ای مهم است: ارزش واقعی زندگی در طول بی‌پایان آن نیست، بلکه در کیفیت سال‌هایی است که سپری می‌کنیم.