با وجود برنامهریزی برای پرتاب صدها ماهواره از سال ۲۰۲۶، روسیه با چالشهای فنی و محدودیتهای تحریمی روبهروست که ممکن است روند توسعه را با کندی مواجه کند. برخلاف رویکرد جهانی استارلینک، سرویس روسی تحت قوانین سختگیرانه اینترنت مسکو فعالیت کرده و ترافیک اینترنتی را از طریق دروازههای کنترلشده دولت عبور میدهد. این اقدام بخشی از سیاست «اینترنت مستقل» است که هدف آن جداسازی فضای دیجیتال روسیه از شبکههای جهانی است. این پروژه نمادی از رقابت ژئوپلیتیک در حوزه فناوری فضایی است و برای مسکو یک دارایی استراتژیک حیاتی محسوب میشود که امنیت ملی و نفوذ جهانی را تقویت میکند.
به نوشته مجله تکلایف، مقامات روسی میگویند این پروژه که چندین سال در دست توسعه بوده، با هدف تضمین حاکمیت دیجیتال کشور، کاهش وابستگی به فناوریهای خارجی و ارائه دسترسی به اینترنت پرسرعت در مناطق دورافتاده طراحی شده است.
ابتکار روسیه که گاهی توسط افراد مطلع با نام «Sphere» شناخته میشود، شامل مجموعهای از ماهوارههای پایینمدار زمین است که برای ارائه اتصال پهنباند در سراسر کشور و احتمالا فراتر از آن طراحی شدهاند. مشابه استارلینک، این شبکه از هزاران ماهواره استفاده خواهد کرد تا اینترنت را به ایستگاههای زمینی و ترمینالهای کاربران منتقل کند.
«روسیه نمیتواند برای ارتباطات حیاتی به زیرساختهای ماهوارهای خارجی وابسته باشد»؛ این صحبت را یک مشاور دولتی که رسانههای دولتی روسیه از او نقلقول کردهاند، گفته است.
همچنین مطرح کرده است: «ما باید سیستم خودمان را بسازیم تا حاکمیت در فضای سایبری را تضمین کنیم.» به همین منظور، روسکاسموس، آژانس فضایی فدرال روسیه، برنامههایی برای پرتاب صدها ماهواره در فاز اول پروژه تدوین کرده است و در صورت اثبات قابلیتپذیری سرویس، تعداد بیشتری ماهواره پرتاب خواهد شد.
در نتیجه انتظار میرود تا پرتابها از سال ۲۰۲۶ با استفاده از راکتهای آنگارا و سایوز آغاز شود. این سیستم به ترمینالهای کاربری جدید نیاز دارد که گفته میشود شرکتهای تحت حمایت دولت روسیه در حال توسعه آنها هستند.
با این حال، موانع فنی بسیار بزرگ هستند. ساخت یک مجموعه ماهوارهای در مقیاس استارلینک، که هماکنون بیش از ۶۰۰۰ ماهواره در حال بهرهبرداری دارد، نیازمند سرمایهگذاری عظیم، فناوری تولید پیشرفته و زیرساختهای زمینی گسترده است. تحلیلگران میگویند روسیه بدون داشتن نرخ پرتاب مشابه یا فناوری راکتهای قابل بازیافت، برای همگامی با سرعت اسپیسایکس با چالشهای زیادی روبهرو خواهد شد.
برخلاف استارلینک که خود را به عنوان یک ارائهدهنده جهانی معرفی میکند، اینترنت ماهوارهای روسیه در چارچوب قوانین سختگیرانه اینترنت مسکو فعالیت خواهد کرد. مقامات بهوضوح اعلام کردهاند که تمامی ترافیک اینترنت از طریق دروازههای کنترلشده توسط دولت عبور خواهد کرد تا اطمینان حاصل شود که قوانین سانسور رعایت میشوند. منتقدان هم معتقدند که این موضوع یکی از مزایای اصلی اینترنت ماهوارهای یعنی آزادی از دخالت دولت را تضعیف میکند. در عوض، سیستم روسیه میتواند به بخشی دیگر از سیاست «اینترنت مستقل» تبدیل شود که هدف آن جداسازی حوزه دیجیتال کشور از شبکههای جهانی است.
اگرچه سرویس روسیه احتمالا قادر به رقابت با استارلینک در سطح جهانی نخواهد بود، اما میتواند در سطح منطقهای تاثیرگذار باشد. برای شهروندان روسیه در مناطق کم برخوردار، این سرویس ممکن است اولین گزینه پهنباند قابل اعتماد آنها باشد. همچنین دولت ممکن است تلاش کند این سیستم را به کشورهای متحدی که به دنبال جایگزینهایی برای زیرساختهای اینترنتی تحت کنترل غرب هستند، صادر کند.
با این حال، موفقیت تجاری دشوار خواهد بود. استارلینک، وانوب، پروژه کویپر آمازون و مجموعه ماهوارهای گوانگ چین هماکنون به شدت برای سهم بازار رقابت میکنند. روسیه باید نه تنها بر معایب فناوری، بلکه بر تحریمها و محدودیت دسترسی به زنجیرههای تامین جهانی، به ویژه برای قطعات پیشرفته ماهوارهای غلبه کند.
علاوه بر این، تلاش برای ایجاد سرویس اینترنت ماهوارهای ملی، بخشی از کوششهای گستردهتر روسیه برای تامین استقلال فناوری در میان تنشهای رو به افزایش با غرب است. با ایجاد سیستم خود، مسکو قصد دارد اطمینان حاصل کند که ارتباطات مبتنی بر فضا نمیتواند از سوی دیگران قطع شود. خطری که به واسطه وابستگی به فناوریهای خارجی در جریان درگیریهای اخیر برجسته شده است. در این خصوص، تحلیلگران میگویند این پروژه همچنین نشان میدهد که اینترنت ماهوارهای به عرصهای جدید برای رقابت قدرتهای بزرگ تبدیل شده است، بهطوری که ایالات متحده، چین و روسیه هر یک در حال توسعه مجموعههای ماهوارهای خود هستند.
یکی از کارشناسان صنعت گفت: «فضا دیگر تنها به کاوش محدود نمیشود؛ بلکه درباره زیرساخت، نفوذ و کنترل است.» با اینکه روسیه تاریخ دقیقی برای پرتاب اعلام نکرده است، اما مقامات اشاره کردهاند که ممکن است اولین ماهوارهها تا سال ۲۰۲۶ در مدار قرار گیرند و خدمات آزمایشی در ادامه همان دهه عرضه شود.
اینکه پروژه تا چه اندازه گسترده شود، به میزان تامین مالی، اجرای فنی و توانایی روسیه برای حفظ این اهداف در شرایط انزوای بینالمللی بستگی دارد. فعلا این اعلامیه نشان میدهد که مسکو اینترنت ماهوارهای را نه تنها بهعنوان ابزاری برای اتصال، بلکه بهعنوان دارایی استراتژیک و حیاتی برای امنیت ملی و نفوذ جهانی میبیند.