به گزارش همشهری آنلاین، لرزش دنده خودرو، به‌ویژه هنگام ایستادن، شروع حرکت یا در حین تعویض دنده، یکی از مشکلات شایع بین رانندگان است که می‌تواند از علائم اولیه یک نقص فنی در سیستم انتقال قدرت یا موتور خودرو باشد. بی‌توجهی به این لرزش‌ها ممکن است باعث آسیب‌های جدی‌تر به قطعات گران‌قیمت و حتی کاهش ایمنی رانندگی شود. هرچند این مشکل در نگاه اول ممکن است ساده و گذرا به نظر برسد، اما در بسیاری از موارد نشانه‌ای هشداردهنده از بروز اختلالات مهم در ساختار فنی خودرو است.
لرزش دنده؛ نشانه‌ای از یک مشکل پنهان
لرزش دنده خودرو می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود؛ از سایش قطعات تا مشکلات موتور یا گیربکس. این لرزش‌ها ممکن است به‌صورت خفیف یا شدید ظاهر شوند و در موقعیت‌های مختلفی مانند ایست کامل، آغاز حرکت یا هنگام تعویض دنده احساس شوند. بررسی دقیق این علائم می‌تواند از هزینه‌های سنگین جلوگیری کند. در بسیاری از موارد، این لرزش‌ها به‌تدریج افزایش پیدا می‌کنند و اگر نادیده گرفته شوند، نه‌تنها به عملکرد فنی خودرو لطمه می‌زنند بلکه ممکن است رانندگی را نیز برای سرنشینان ناخوشایند و خطرناک کنند.
بیشتر بخوانید: ۵ اشتباه رایج که به گیربکس اتوماتیک خودرو آسیب می‌زند
دلایل فنی یا محیطی بروز لرزش دنده خودرو
دلایل متعددی برای لرزش دسته دنده خودرو وجود دارد که شناخت آن‌ها می‌تواند در عیب‌یابی مؤثر باشد:
- خرابی دسته‌موتور (Engine Mount): وظیفه دسته‌موتور، جذب ارتعاشات موتور و جلوگیری از انتقال آن به بدنه است. در صورت خرابی، لرزش مستقیماً به دسته دنده منتقل می‌شود که علائمی نظیر تقه زدن خودرو را شاهد هستیم. معمولاً در هنگام توقف یا درجا کار کردن موتور این لرزش بیشتر احساس می‌شود.
- فرسودگی یا شکستگی دسته‌گیربکس: همانند دسته‌موتور، این قطعه نیز نقش مهمی در جذب لرزش‌های گیربکس دارد. اگر دسته‌گیربکس بشکند یا خاصیت جذب ارتعاش خود را از دست بدهد، لرزش‌ها به‌طور مستقیم به کنسول وسط و دسته دنده منتقل می‌شود.
- خرابی صفحه کلاچ یا دیسک کلاچ: در خودروهای دنده‌ای، اگر صفحه یا دیسک کلاچ تاب برداشته یا تمام شده باشد، باعث لرزش در هنگام شروع حرکت یا تعویض دنده می‌شود. همچنین این ایراد می‌تواند منجر به «لرزش‌های منقطع» شود که در زمان رها کردن کلاچ تشدید می‌شود.
- پایین بودن سطح روغن گیربکس یا کثیف بودن آن: کمبود یا آلودگی روغن گیربکس می‌تواند باعث اصطکاک بیش‌ازحد قطعات داخلی شود و در نتیجه، لرزش یا حتی صدای ناهنجار هنگام تعویض دنده ایجاد کند.
- اختلال در عملکرد میل‌گاردان یا پلوس‌ها: تاب داشتن یا خرابی این قطعات، به‌ویژه در خودروهای دیفرانسیل جلو یا عقب، می‌تواند منجر به لرزش هنگام حرکت شود. خرابی مفصل‌های پلوس می‌تواند باعث لرزش تایر خودرو در سرعت‌های پایین تا متوسط شود.
- عدم بالانس چرخ‌ها یا ناهمراستایی تایرها: این مورد بیشتر در زمان حرکت لرزش ایجاد می‌کند اما می‌تواند اثر غیرمستقیم بر دسته دنده نیز داشته باشد. همچنین در سرعت‌های بالا، لرزش‌ها به‌شدت افزایش می‌یابند.
- مشکلات در دنده‌های داخل گیربکس: شکستگی یا خوردگی دنده‌ها، لقی زیاد بین قطعات و یا خرابی یاتاقان‌های داخلی گیربکس می‌تواند عامل اصلی لرزش در هنگام تعویض دنده باشد.
بیشتر بخوانید: علائم رایجی که بیانگر خرابی گیربکس خودرو است
چگونه لرزش دنده را در خانه یا حین رانندگی تشخیص دهیم؟
برای تشخیص اولیه، رانندگان می‌توانند به نشانه‌ها و موقعیت‌هایی که لرزش رخ می‌دهد دقت کنند. گاهی تشخیص این موارد با دقت در نوع صدا، شدت لرزش یا شرایط خاص رانندگی ممکن است:
- اگر لرزش فقط هنگام توقف احساس می‌شود، احتمالاً مشکل از دسته‌موتور یا دسته‌گیربکس است.
- لرزش در شروع حرکت معمولاً به کلاچ مربوط می‌شود و می‌تواند با بوی سوختگی خفیف از صفحه کلاچ همراه باشد.
- لرزش در سرعت‌های خاص یا حین شتاب‌گیری می‌تواند ناشی از میل‌گاردان یا پلوس باشد، به‌ویژه اگر همراه با صدای تیک‌تیک باشد.
- لرزش هنگام تعویض دنده و صدای غیرعادی همراه آن، ممکن است ناشی از آسیب داخلی در گیربکس باشد.
- بررسی چشمی زیر خودرو برای مشاهده نشتی روغن از گیربکس یا بررسی وضعیت ظاهری دسته‌موتور نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.
بیشتر بخوانید: دلایل سفت شدن کلاچ خودرو | روش‌های نرم کردن کلاچ خودرو را بشناسید
راه‌حل‌های پیشنهادی برای رفع لرزش دنده
در صورت مشاهده لرزش شدید دنده خودرو، این اقدامات می‌تواند مفید باشد:
- بررسی و تعویض دسته‌موتور و دسته‌گیربکس در صورت معیوب بودن یا فرسودگی آن‌ها
- تعویض صفحه کلاچ فرسوده یا تاب‌دار توسط تعمیرکار مجرب
- بررسی و در صورت نیاز تعویض روغن گیربکس طبق توصیه سازنده خودرو
- بالانس مجدد چرخ‌ها و بررسی زاویه چرخ‌ها برای اطمینان از عدم ناهمراستایی
- بازدید فنی میل‌گاردان و پلوس و رفع مشکل احتمالی آن‌ها مانند تعویض گردگیر یا مفصل‌های فرسوده
- در صورت مشاهده صداهای غیرعادی از گیربکس، بررسی تخصصی آن و در موارد شدید، تعمیر یا تعویض قطعات داخلی
اقدامات پیشگیرانه برای کاهش احتمال لرزش
برای اینکه دنده خودرو دچار لرزش نشود یا احتمال آن کاهش یابد، رعایت نکات زیر مفید است:
- انجام سرویس دوره‌ای گیربکس و بررسی وضعیت روغن آن
- تنظیم دقیق کلاچ به‌خصوص در خودروهایی که سیستم کلاچ سیمی دارند
- پرهیز از رانندگی تهاجمی یا تعویض دنده در دور موتورهای بسیار بالا
- خودداری از فشردن بیش‌ازحد دسته دنده هنگام رانندگی، که باعث فشار به بوش‌ها و قطعات داخلی می‌شود
- استفاده از قطعات یدکی اصلی هنگام تعمیرات برای اطمینان از کیفیت مناسب
چه زمانی مراجعه به مکانیک ضروری است؟
در برخی از شرایط، مشکل لرزش دنده نیاز به بررسی فوری توسط متخصص دارد:
- لرزش دنده با صدای تق‌تق یا ضربه همراه است که ممکن است نشان‌دهنده شکستگی قطعه‌ای باشد
- دنده‌ها به سختی جا می‌روند یا هنگام تعویض «گیر» می‌کنند، که می‌تواند ناشی از اختلال در هم‌راستایی چرخ‌دنده‌ها باشد
- خودرو در هنگام حرکت ناگهانی تکان می‌خورد یا به یک‌باره خاموش می‌شود
- لرزش به مرور زمان بیشتر می‌شود و سایر قسمت‌های خودرو را نیز درگیر می‌کند، مانند پدال‌ها یا فرمان
- احساس بوی سوختگی یا مشاهده نشتی از زیر خودرو
رانندگی نرم و بدون لرزش را تجربه کنید
لرزش دنده خودرو، اگرچه ممکن است در ابتدا جزئی به نظر برسد، اما می‌تواند نشانه‌ای از نقص‌های فنی بزرگ‌تر باشد. تشخیص به‌موقع و رسیدگی اصولی به این مشکل، نه‌تنها هزینه‌های تعمیرات را کاهش می‌دهد بلکه رانندگی ایمن‌تری برای شما فراهم می‌کند. به نشانه‌ها توجه کنید، به‌طور منظم سرویس‌های لازم را انجام دهید و در صورت بروز مشکل، بدون تأخیر به متخصص مراجعه کنید. با نگهداری اصولی از گیربکس و کلاچ خودرو، می‌توانید از رانندگی نرم، ایمن و بدون لرزش لذت ببرید.
