به گزارش ایسنا، حجت الاسلام والمسلمین علی محمد مصطفوی نژاد در کارگاه «صحیفه سجادیه» که ظهر امروز در فرهنگسرای جهاددانشگاهی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: علامه مجلسی در نوجوانی در پی یافتن پاسخ سؤالات فقهی خود از طریق توسلات و مکاشفه بود. ایشان در یکی از شب‌های جمعه در مسجد جامع اصفهان با حضرت ولی‌عصر (عجل الله تعالی فرجه) ملاقات می‌کند و در مکاشفه، امام به علامه مجلسی می‌فرمایندکه برو نزد آقا محمد تاج و کتابی را از او بگیر؛ کتابی که جایگزین ملاقات من در زندگی‌ات باشد. پس از خروج از مسجد، علامه مجلسی در بازار با فردی به نام حسن تاج مواجه می‌شود که بی‌درنگ او را به قفسه کتاب خود می‌برد و نخستین کتابی که به او می‌دهد، همان صحیفه است که در مکاشفه دیده بود.
وی ادامه داد: علامه مجلسی پس از این واقعه، پنجاه سال از عمر خود را وقف این کتاب کرد. وی نسخه‌هایی از صحیفه را در خانه‌های مردم اصفهان منتشر ساخت، شرحی بر آن نوشت و زمینه انس عمومی با این اثر را فراهم کرد.علامه مجلسی می‌نویسد، بعد از پنجاه سال انس مردم با صحیفه، اکثر آنان از صالحان روزگار و مستجاب‌الدعوه شدند. چنین نهضتی تاکنون در سایر شهرها یا کشورهای اسلامی تکرار نشده و حتی پس از انقلاب اسلامی نیز اقدام عملی جدی برای ترویج صحیفه صورت نگرفته است.
گرایش مردم به اهل بیت، نتیجه زحمات ۳۴ ساله امام سجاد (علیه‌السلام) بود
وی افزود: امام سجاد (علیه‌السلام) اولین امامی بودند که به‌جای نقل مستقیم احادیث ـ که ممنوع بود ـ معارف اهل بیت را در قالب دعا منتشر کردند. این روش، امکانی بود برای حفظ و نشر آموزه‌های اهل بیت بدون مواجهه مستقیم با دستگاه‌های بنی‌امیه و بنی‌عباس. گرایش مردم به اهل بیت، نتیجه زحمات ۳۴ ساله امام سجاد (علیه‌السلام) بود .با وجود این تلاش‌ها، صحیفه به عنوان یک منبع تمدنی همچنان مهجور است و نیازمند احیای جدی در دانشگاه‌ها، حوزه‌ها و فضای عمومی جامعه است.
معاون پژوهش مرکز تخصصی صحیفه سجادیه قم درباره بررسی سندی صحیفه گفت: راوی اصلی صحیفه، متوکل بن هارون است که از نظر رجالی فردی مجهول‌الحال است. با این حال، علامه مجلسی برای اثبات وثاقت او، داستان مکاشفه خود را در شرح کتاب "ملاذ الفقیه" نقل می‌کند. از این داستان نتیجه می‌گیریم که متوکل مورد تأیید اهل بیت است و راوی معتبری برای انتقال صحیفه محسوب می‌شود.
وی تصریح کرد: بر اساس روایتی، صحیفه در ابتدا شامل ۷۵ دعا بوده که ۱۱ مورد آن از بین رفته است. امروزه تنها ۵۴ دعا باقی مانده و علمای شیعه برای یافتن بقیه، مستدرکاتی تهیه کرده‌اند.تا کنون حدود ۸ صحیفه دیگر به صحیفه اصلی اضافه شده و جمعی از علما از جمله مرحوم سید محمدباقر ابطحی اصفهانی، مجموعه‌ای شامل ۲۷۰ دعای منسوب به امام سجاد (علیه‌السلام) را جمع‌آوری کرده‌اند. به دلیل انسجام معنایی و منطقی دعاهای صحیفه اصلی، نمی‌توان بدون دلیل این دعاها را افزود یا کاست. این مجموعه به لحاظ چینش و محتوا، بسیار دقیق و هدفمند تدوین شده است.
مصطفوی نژاد با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب گفت: رهبری بارها بر اهمیت صحیفه تأکید کرده‌اند؛اما متأسفانه هنوز رشته تخصصی صحیفه در حوزه یا دانشگاه شکل نگرفته است راه‌حل فعلی، آغاز یک حرکت مردمی برای انس با صحیفه است تا دولت‌ها و نهادهای رسمی نیز به آن توجه نشان دهند. اگر همین یک کتاب (صحیفه سجادیه) به خوبی شرح و ترویج شود، برای تمدن اسلامی کفایت می‌کند.
صحیفه سجادیه نقشه راهی تمدنی برای سبک زندگی اسلامی
وی ادامه داد: صحیفه سجادیه، صرفاً یک مجموعه دعا نیست، بلکه نقشه راهی تمدنی برای سبک زندگی اسلامی است. در زمینه بسط فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی امام سجاد (علیه‌السلام) در مدینه نیز باید چنین گفت که پس از بازپس‌گیری مدینه از تحت کنترل بنی‌امیه و تأکید بر مشروعیت امامت اهل بیت، امام سجاد (علیه‌السلام) برای احیای تمدن شیعی و تربیت شاگردان، اقدامات فراگیر و جسورانه‌ای انجام داد.
او با اشاره به اینکه امام سجاد (علیه‌السلام) در طول ۳۴ سال امامت خود، ده‌ها هزار برده را آزاد کرد، خاطرنشان کرد: ایشان، آنان را برای دوره‌ای کوتاه تا متوسط (شش ماه تا یک سال) به خدمت خود می‌پذیرفتتند. برده‌ها می‌آمدند به حضور حضرت و عرض می‌کردند: آقا ما را بخرید؛ امام می‌خرید و به منزل می‌آورد. برخی از شاگردان امام صادق (علیه‌السلام) نیز از فرزندان همین آزادشدگان بوده‌اند. در این شیوه، مردمان مدینه و اطراف شاهد سبک زندگیِ معصومانه امام بودند. ایشان در این مدت کوتاه، اخلاق، رفتار، عدالت و ایمان خود را به نمایش می‌گذاشتند و تربیت معنوی آنان را به صورت عملی فراهم می‌کردند.
معاون پژوهش مرکز تخصصی صحیفه سجادیه قم، افزود: یکی از پژوهشگران معاصر نقل می‌کند که برخی از آزادشدگان، بعدها شاگردان برجسته و مبلغانی تأثیرگذار در جهان اسلام شدند. این شیوه ضمن ایجاد روابط انسانی عمیق، پایگاهی اجتماعی برای گسترش معارف اهل بیت فراهم می‌آورد.
دعا یکی از روش‌های عمیق و امن انتقال معارف است
مصطفوی نژاد ادامه داد: در روایتی نقل شده است که در خراسان دویست هزار نفر یاران حضرت بودند که این بیان نشان‌دهنده وسعت گسترش محبت و باور به اهل بیت در مناطق خارج از مدینه و مکه است. امام سجاد (علیه‌السلام) با روش‌هایی مانند آزادی‌بردگان و نشر دعا، بستری فراهم ساخت که ولایت اهل بیت به دوردست‌ها نیز رسوخ یابد.
وی خاطرنشان کرد : امام سجاد (علیه‌السلام) ، از دعا نه فقط به عنوان نیایش، بلکه به عنوان قالبی تعلیم‌دهنده استفاده کرد. به عبارتی، معارف شیعی را در قالب دعا به شاگردان و مومنان انتقال داد. جمله‌های ابتدایی بسیاری از دعاهای صحیفه، خود مشتمل بر مفاهیم حدیثی، کلامی و اخلاقی هستند که در قالب دعا بیان شده‌اند. این روش ضمن آنکه دعوت و ارتباط دوطرفه را ایجاد می‌کند، از تحریف یا دستکاری معارف جلوگیری بیشتری دارد زیرا دعا کمتر دستخوش تغییر می‌شود تا حدیثِ صریح.
وی با اشاره به اینکه بخش عمده‌ای از معارف اهل بیت در قالب دعاها نقل شده است، افزود : این روش، یکی از روش‌های عمیق و امن انتقال معارف است. به عنوان مثال، ساختار دعای عرفه در صحیفه امام سجاد، از نظر مضمون و ترتیب، گویا شرح و تفسیر دعای عرفه امام حسین (علیه‌السلام) است. رابطه بین خطبه اول امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در نهج‌البلاغه و دعای اول صحیفه، از نظر توحید و مضامین وحدت، نشان‌دهنده پیوندی تاریخی و معنوی است.
مصطفوی نژاد افزود: اگر کسی رابطه خود را با خدای متعال اصلاح کند و در مسیر بندگی گام بردارد، خداوند متعال رابطه او با مردم را نیز اصلاح می‌فرماید. این مردم، نخست خانواده ما و بعد همسر، فرزندان، والدین، خواهر و برادر، و در مراحل بعدی همکاران و جامعه هستند. اگر هدف ما نهادینه کردن محبت و عشق‌ورزی در خانواده است، باید از درون خود شروع کنیم، نه از بیرون و این آغاز، با اصلاح رابطه با خداوند ممکن می‌شود. این دقیقاً همان نقطه‌ای است که بسیاری از سبک‌های روان‌شناختی غربی، گرچه ممکن است روش‌هایی کاربردی داشته باشند، از آن غافل‌اند.
