به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از رویترز، کراسناهورکایی دومین نویسنده مجار است که جایزه نوبل ادبیات را دریافت می‌کند. وی که با رمان پیشگام «تانگوی شیطان» در سال ۱۹۸۵ شهرت جهانی یافت، با دریافت جایزه نوبل ادبی، چهارمین چهره برنده جایزه نوبل ۲۰۲۵ است.
این نویسنده دیروز (پنجشنبه) جایزه نوبل ادبیات ۲۰۲۵ را «برای آثار جذاب و رؤیایی‌اش که در بحبوحه وحشت آخرالزمانی، همچنان قدرت هنر را یادآور می‌شود» دریافت کرد. آکادمی سوئد که این جایزه را به ارزش ۱۱ میلیون کرون سوئد (۱.۲ میلیون دلار) اهدا می‌کند، در بیانیه‌ای اعلام کرد: لاسلو کراسناهورکای نویسنده حماسی بزرگی در سنت اروپای مرکزی است که از کافکا تا توماس برنهارد امتداد دارد و با پوچ‌گرایی و افراط‌گرایی گروتسک شناخته می‌شود، اما سیم‌های بیشتری در زه کمان او وجود دارد، و او با اتخاذ لحنی متفکرانه‌تر و دقیق‌تر به شرق نگاه می‌کند.
لاسلو کراسناهورکایی، نویسنده‌ای است که کتاب‌هایی می‌نویسد که تا حد زیادی نوآورانه هستند و در تجسم مرگ، سرزنده‌ترین آثار را خلق می‌کند. او که در سال ۱۹۵۴ در مجارستان، کمتر از یک دهه پس از پایان اشغال نازی‌ها، متولد شد، در دهه ۸۰ میلادی، همزمان با فروپاشی کمونیسم، شروع به نوشتن کرد. فروپاشی بدنه سیاسی ممکن است دغدغه اصلی او باشد و تمام رمان‌های او سرشار از پیش‌بینی پایان چیزها هستند. همین موجب شد تا سوزان سونتاگ، از خوانندگان اولیه وی، او را «استاد معاصر آخرالزمان» بنامد. رمان‌های دیستوپیایی و مالیخولیایی او جوایز متعددی از جمله جایزه ملی کتاب ۲۰۱۹ برای ادبیات ترجمه شده و جایزه بین‌المللی من بوکر ۲۰۱۵ را از آن خود کرده‌اند و چندین اثر او، از جمله رمان‌های «تانگوی شیطان» و «سودای مقاومت»، به سینما راه یافته‌اند.
زندگی من یک اصلاح همیشگی است
کراسناهورکای ۷۱ ساله در مصاحبه با رادیو سوئد گفت که فقط قصد نوشتن یک کتاب را داشت، اما پس از خواندن اولین رمانش یعنی «تانگوی شیطان»، تصمیم گرفت کار نویسندگی‌اش را با نوشتن کتابی دیگر ارتقا دهد. او گفت: «زندگی من یک اصلاح همیشگی است.»
این نویسنده گفت بزرگترین الهام او به عنوان یک رمان‌نویس «تلخی» بوده است. او در مصاحبه‌ای که دیروز (پنجشنبه) از فرانکفورت، درحالی که برای عیادت یک دوست بیمار رفته بود، انجام داد و در وب‌سایت نوبل منتشر شد، گفت: «اگر به وضعیت فعلی جهان فکر کنم، بسیار غمگین می‌شوم و این عمیق‌ترین الهام من است.»
محتوای رمان‌های این نویسنده در روستاها و شهرهای دورافتاده اروپای مرکزی، از مجارستان تا آلمان، و سپس به خاور دور، جایی که سفرهای او به چین و ژاپن تأثیر عمیقی در وی بر جای گذاشت، می‌گذرد. زمانی سوزان سونتاگ، منتقد آمریکایی، او را به عنوان «استاد آخرالزمان» ادبیات معاصر برگزید و آکادمی هم با مهر تائید زدن بر این نظر، اعلام کرد: «این قضاوتی است که او پس از خواندن دومین کتاب نویسنده، «مالیخولیای مقاومت» به آن رسید».
حالا او دومین مجارستانی است که این جایزه را دریافت می‌کند. پیش از او ایمره کرتش در سال ۲۰۰۲ این جایزه را دریافت کرد.
کراسناهورکایی سال ۱۹۵۴ در شهر کوچک گیولا در جنوب شرقی مجارستان، نزدیک مرز رومانی، متولد شد. «تانگوی شیطان»، رمان موفق او در سال ۱۹۸۵، در یک منطقه روستایی دورافتاده مشابه جایی که وی متولد شد، اتفاق می‌افتد و به یک اثر ادبی در مجارستان تبدیل شد.
آکادمی اعلام کرد: «این رمان، با عباراتی بسیار تأثیرگذار، گروهی از ساکنان بی‌بضاعت را در یک مزرعه اشتراکی متروکه در حومه مجارستان، درست قبل از سقوط کمونیسم به تصویر می‌کشد.» در سراسر منطقه، مزارع اشتراکی زمانی که زمین‌ها در آغاز حکومت کمونیستی مصادره شدند، تأسیس شدند و بسیاری از آنها تا پایان حکومت کمونیستی در سال ۱۹۸۹ به نمادهای سوءمدیریت و فقر تبدیل شده بودند.
آکادمی همچنین اعلام کرد: «همه در رمان منتظر وقوع معجزه هستند، امیدی که از همان ابتدا با شعار فرانتس کافکا در مقدمه کتاب، یعنی «در آن صورت، با انتظار کشیدن برای آن، آن را از دست خواهم داد» از بین می‌رود.»
کراسناهورکایی بارها از «قلعه» اثر کافکا به عنوان یکی از منابع الهام خود یاد کرده است. او سال ۲۰۱۳ به وایت ریویو گفت: وقتی کافکا نمی‌خوانم هم به کافکا فکر می‌کنم. وقتی به کافکا فکر نمی‌کنم، دلم برای فکر کردن به او تنگ می‌شود.
نخست وزیر مجارستان به منتقد سرسختش تبریک گفت
کراسناهورکایی، منتقد سرسخت ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان، گفته است که دولت او به دلیل موضعش در مورد جنگ اوکراین، یک «مورد روانپزشکی» است. اوربان با کمک نظامی به کیف مخالف است و می‌گوید مجارستان باید از جنگ دور بماند. این نویسنده در مصاحبه‌ای با ییل ریویو در ماه فوریه گفته بود: «چگونه کشوری که روس‌ها به همسایه‌اش حمله کرده‌اند، می‌تواند بی‌طرف باشد؟» اوربان در واکنش به خبر دریافت نوبل توسط هموطنش، در پیامی کوتاه در ایکس نوشت: «لاسلو کراسناهورکای، برنده جایزه نوبل ادبیات مجارستان، برای ملت ما افتخار می‌آورد. تبریک می‌گویم!»
بخش عمده‌ای از الهام کراسناهورکایی از تجربیاتش در اروپای مرکزی در آستانه سقوط کمونیسم ناشی می‌شود. در سال ۱۹۸۷، کراسناهورکایی از مجارستان کمونیست به برلین غربی نقل مکان کرد وآنجا به گفته خودش فضایی دموکراتیک یافت که قبلاً هرگز تجربه نکرده بود. وی سال ۲۰۲۳ درباره آن دوره زندگی‌اش گفت: «از آن زمان، هرگز طعم آزادی را فراموش نکرده‌ام.»
ارتباط با خوانندگان قرن بیست و یکم
جیسون ویتاکر، استاد ارتباطات در دانشگاه لینکلن درباره این نویسنده گفت: نوشته‌های او می‌توانند با خوانندگانی که غرق در اخبار جنگ روسیه در اوکراین و همچنین درگیری فلسطین و اسرائیل هستند هم ارتباط برقرار کنند. ویتاکر افزود: به نظر می‌رسد که ما در قرن بیست و یکم وارد محیطی خصمانه‌تر و تاریک‌تر از آنچه در پایان قرن بیستم انتظار داشتیم، شده‌ایم و برخی از عناصر تاریک با طنزسیاه کتاب‌هایی مانند «تانگوی شیطان» در واقع با خوانندگان بسیار بیشتری نسبت به گذشته ارتباط برقرار می‌کند.
کراسناهورکایی همچنین در دنیای سینما شناخته شده‌است. همکاری خلاقانه نزدیک وی با بلا تار، فیلمساز مشهور مجار، موجب شد تا چندین اثر او توسط تار به فیلم درآیند که «تانگوی شیطان» در قالب فیلمی بیش از ۷ ساعت طول می‌کشد و «هارمونی‌های ورکمایستر» از جمله آنها هستند.
تار پس از اهدای نوبل به این دوست وهمکارش، در تماس تلفنی با رویترز گفت: همان موقع که داشتم «تانگوی شیطان» را می‌خواندم، فوری فهمیدم که باید فیلمی بر اساس آن بسازم.
کارنامه‌ای پر از جوایز معتبر
در سال ۱۹۹۳، کراسناهورکای جایزه بهترین اثر ادبی سال آلمان را برای «مالیخولیای مقاومت» دریافت کرد. نکته مهم در توالی دراماتیک وقایع این رمان، ورود یک سیرک شبح‌وار به شهر است که جذابیت اصلی آن همراه داشتن لاشه یک نهنگ غول‌پیکر است. این رمان از «صحنه‌های رویایی و شخصیت‌پردازی‌های گروتسک» برای به تصویر کشیدن مبارزه وحشیانه بین نظم و بی‌نظمی استفاده می‌کند و آکادمی آن را چنین توصیف کرد: رمانی که هیچ‌کس نمی‌تواند از اثرات آن در امان بماند.
او همچنین برنده جایزه بین‌المللی من بوکر ۲۰۱۵ بود.
از برندگان گذشته جایزه نوبل ادبی می‌توان از شاعر فرانسوی سالی پرودوم یاد کرد که اولین جایزه را دریافت کرد. ویلیام فاکنر، نویسنده آمریکایی در سال ۱۹۴۹ و وینستون چرچیل، نخست وزیر بریتانیا در سال ۱۹۵۳ این جایزه را به دست آورد.
جایزه سال پیش توسط هان کانگ، نویسنده کره جنوبی به عنوان هجدهمین زنی که این جایزه را برد، اهدا شد. اولین نویسنده سوئدی سلما لاگرلوف در سال ۱۹۰۹ اولین زنی بود که این جایزه را برد و هان کانگ برای اولین بار کره جنوبی را صاحب این افتخار کرد.
