زایمان در آب به وضع حمل در محیطی گرم و استریل از آب اطلاق می‌شود که می‌تواند در وان‌های مخصوص یا استخرهای طراحی‌شده برای این منظور انجام شود. این روش معمولاً در مراحل اولیه تا انتهایی زایمان، با نظارت پزشک یا ماما، انجام می‌شود.
زایمان در آب به شکل‌های مختلفی انجام می‌شود و بسته به شرایط مادر، نظر پزشک یا ماما و امکانات بیمارستان یا مرکز درمانی می‌تواند متفاوت باشد. مهم‌ترین روش‌های زایمان در آب عبارتند از:
بیشتر بخوانید: مراحل مختلف زایمان طبیعی: از شروع انقباضات تا تولد
مادر از مرحله دردهای فعال زایمانی وارد وان یا استخر آب گرم می‌شود و تا پایان مرحله تولد نوزاد داخل آب باقی می‌ماند. نوزاد مستقیماً در آب متولد شده و سپس به سطح آب آورده می‌شود. این روش بیشتر در مراکز خصوصی یا با حضور ماماهای آموزش‌دیده انجام می‌گیرد.
مادر در مرحله درد و باز شدن دهانه رحم وارد آب می‌شود تا از کاهش درد، آرامش و تسریع روند زایمان بهره ببرد. اما در مرحله خروج نوزاد، به تخت زایمان منتقل می‌شود و نوزاد در خارج از آب به دنیا می‌آید.
در برخی کشورها و به ندرت در ایران، زایمان در آب در خانه انجام می‌شود. در این حالت وان یا استخر مخصوص توسط ماما در خانه آماده می‌شود و روند زایمان در محیط خانگی صورت می‌گیرد. این روش در ایران چندان رایج و رسمی نیست و به‌طور محدود توسط ماماهای باتجربه انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید: محاسبه آنلاین زمان زایمان - جدول سن بارداری + ۱۱ عامل موثر در محاسبه زمان زایمان
بعضی از مزایای زایمان در آب عبارتند از:
البته زایمان در آب می‌تواند عوارضی نیز داشته باشد:
زایمان در آب برای مادرانی که شرایط زیر را دارند، مناسب است:
زایمان در آب برای همه مادران باردار مناسب نیست و در بعضی شرایط می‌تواند برای مادر یا نوزاد خطرآفرین باشد. مواردی که زایمان در آب توصیه نمی‌شود عبارتند از:
بارداری پرخطر: مادرانی که دچار مشکلاتی مانند فشار خون بارداری (پره‌اکلامپسی)، دیابت کنترل‌نشده، خونریزی یا مشکلات قلبی هستند.
بارداری چندقلو: در موارد دوقلو یا بیشتر، کنترل شرایط در آب دشوارتر است و احتمال نیاز به مداخله پزشکی افزایش می‌یابد.
بیشتر بخوانید: زایمان طبیعی دوقلو چگونه است؟
جنین در وضعیت غیرطبیعی: مثل بریچ جنین (نشسته بودن جنین)، عرضی یا هر حالتی غیر از سفالیک (سر پایین).
زایمان زودرس یا دیررس: اگر زایمان قبل از هفته ۳۷ بارداری یا بعد از هفته ۴۲ بارداری رخ دهد، شرایط برای زایمان در آب مناسب نیست.
وجود عفونت در مادر: عفونت‌های واژینال یا تب و بیماری‌های عفونی می‌توانند به نوزاد منتقل شوند.
مایع آمنیوتیک غیرطبیعی: اگر مایع آمنیوتیک سبز (به دلیل وجود مکونیوم) یا خونی باشد، احتمال مشکلات تنفسی در نوزاد وجود دارد.
نیاز به داروهای خاص یا مداخلات پزشکی: اگر مادر نیاز به استفاده از اپیدورال، القای زایمان یا مانیتورینگ مداوم جنین داشته باشد، زایمان در آب توصیه نمی‌شود.
عدم پیشرفت زایمان: اگر روند باز شدن دهانه رحم یا خروج نوزاد کند باشد، ممکن است تیم پزشکی مادر را از آب خارج کند.
آمادگی برای زایمان در آب شامل مجموعه‌ای از اقدامات جسمی، روانی و عملی است که باید پیش از شروع زایمان در نظر گرفته شود. این آمادگی‌ها کمک می‌کند روند زایمان ایمن‌تر و آرام‌تر پیش برود:
پیش از انتخاب زایمان در آب، مادر باید با پزشک یا ماما مشورت کند تا وضعیت بارداری، شرایط سلامت عمومی و خطرات احتمالی بررسی شود. تنها مادرانی که بارداری کم‌خطر دارند می‌توانند این روش را انتخاب کنند.
زایمان در آب باید در مراکزی انجام شود که وان یا استخر استریل، تجهیزات نظارت بر مادر و جنین، و امکانات اورژانسی برای مواقع ضروری داشته باشند.
شرکت در کلاس‌های مخصوص بارداری و آشنایی با تکنیک‌های تنفس، آرام‌سازی و روش‌های تغییر وضعیت بدن در آب، باعث می‌شود مادر کنترل بیشتری روی روند زایمان داشته باشد.
زایمان در آب نیاز به آرامش ذهنی دارد. انجام تمرین‌های مدیتیشن، یوگا و تکنیک‌های آرام‌سازی در دوران بارداری می‌تواند کمک‌کننده باشد.
آب باید کاملاً تمیز و با دمای کنترل‌شده (حدود ۳۶ تا ۳۷ درجه) باشد. دمای بالاتر می‌تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد. همچنین وان یا استخر باید پیش از زایمان ضدعفونی شود.
مانند لباس راحت، حوله، دمپایی، لوازم بهداشتی، خوراکی سبک، بطری آب و مدارک بیمارستان.
پیش از زایمان، تیم پزشکی باید در جریان تصمیم مادر قرار بگیرد تا همه هماهنگی‌های لازم (حضور ماما، پزشک و در صورت نیاز متخصص بیهوشی) انجام شود.
اگر مادر تمایل به حضور همسر یا همراه در کنار خود دارد، باید از قبل با بیمارستان هماهنگ شود و همراه نیز با روند زایمان در آب آشنا باشد.
بیشتر بخوانید: مقایسه زایمان طبیعی و سزارین؛ عوارض و فواید هرکدام را بدانید
برای آمادگی بهتر برای زایمان در آب، تمرین‌های تنفسی، کششی و قدرتی نقش مهمی دارند. این تمرین‌ها به افزایش انعطاف‌پذیری لگن، تقویت عضلات مورد نیاز برای زایمان، و آرام‌سازی ذهن کمک می‌کنند:
در زایمان در آب، اصل ماجرا این است که آب گرم خودش به‌عنوان یک روش طبیعی کاهش درد عمل می‌کند. بسیاری از مادرها گزارش می‌کنند که حس سبکی، آرامش و کاهش انقباض‌های دردناک دارند. همچنین از تکنیک‌های زیر برای مدیریت درد زایمان استفاده می‌شود:
بیشتر بخوانید: پمپ درد زایمان، کاربرد آن در زایمان طبیعی و سزارین چیست؟
داروهای بی‌حسی موضعی یا استنشاقی (مثل گاز انتونوکس): در برخی بیمارستان‌ها در کنار زایمان در آب ارائه می‌شود.
در زایمان در آب اپیدورال قابل استفاده نیست، چون بعد از دریافت اپیدورال، مادر باید مانیتورینگ دقیق داشته باشد، تحرکش محدود می‌شود و امکان ماندن در آب وجود ندارد. اپیدورال معمولا برای زایمان‌های خارج از آب استفاده می‌شود. اگر مادر بخواهد بی‌حسی اپیدورال بگیرد، باید از استخر زایمان خارج شود.
بیشتر بخوانید: زایمان طبیعی یا اپیدورال بدون درد: مزایا، معایب و موارد منع
مادر می‌تواند در هر مرحله‌ای از زایمان نظرش را تغییر بدهد. یکی از ویژگی‌های زایمان در آب همین انعطاف‌پذیری است. اگر مادر احساس کند که بودن در آب برایش آرامش ندارد، یا دردش بیش از حد است، یا نیاز به روش‌های دارویی مثل اپیدورال دارد، می‌تواند از آب خارج شود و ادامه زایمان روی تخت یا به روش‌های دیگر انجام شود.
تیم مامایی و پزشک هم معمولا این گزینه را از قبل با مادر هماهنگ می‌کنند و آماده‌اند که در صورت تغییر شرایط (مثلاً کند شدن پیشرفت زایمان یا بروز مشکل در ضربان قلب جنین)، مادر را به اتاق زایمان معمولی منتقل کنند.
بعضی مادرها حتی فقط مرحله اول زایمان (انقباض‌ها و باز شدن دهانه رحم) را در آب می‌گذرانند و هنگام تولد نوزاد تصمیم می‌گیرند بیرون از آب باشند. پس تصمیم مادر در طول فرایند قطعی و غیرقابل تغییر نیست و بسته به راحتی، شرایط جسمی و توصیه پزشک می‌تواند تغییر کند.
بعضی از بهترین بیمارستان‌هایی که انجام زایمان در آب در آنها ممکن است عبارت اند از:
|
نام بیمارستان / مرکز درمانی |
شهر |
|
بیمارستان مریم (کرج) |
تهران |
|
بیمارستان نجمیه |
تهران |
|
بیمارستان صارم |
تهران |
|
بیمارستان الغدیر |
تهران |
|
بیمارستان نیکان |
تهران |
|
بیمارستان لاله |
تهران |
|
بیمارستان بهمن |
تهران |
|
بیمارستان تندیس |
تهران |
|
بیمارستان پارس |
تهران |
|
بیمارستان تأمین اجتماعی شهید بهشتی |
شیراز |
|
بیمارستان مادر و کودک غدیر |
شیراز |
|
بیمارستان حافظ |
شیراز |
|
بیمارستان حضرت زینب |
شیراز |
|
بیمارستان ام‌البنین |
مشهد |
|
بیمارستان امین |
اصفهان |
هزینه زایمان در آب در تهران در سال ۱۴۰۴ تابع عوامل متعددی است و معمولاً بالاتر از زایمان طبیعی معمولی است، مخصوصاً اگر در بخش خصوصی انجام شود. برخی از این عوامل عبارتند از:
در شرایطی که تمام امکانات کامل، بخش خصوصی، اتاق وی‌آی‌پی یا خصوصی، پزشک مطرح، ماما همراه، و بیمه تکمیلی محدود باشد، هزینه زایمان در آب ممکن است معادل ۳۰ تا ۵۰ میلیون تومان یا بیشتر باشد—بسته به بیمارستان و منطقه. اگر شرایط ساده‌تر باشد (بخش عمومی‌تر، امکانات کمتر، بیمه کامل)، ممکن است هزینه به مراتب پایین‌تر باشد.
قبل از انتخاب روش زایمان، با پزشک متخصص مشورت کنید تا بهترین گزینه با توجه به شرایط شما تعیین شود. مطمئن شوید که بیمارستان یا مرکز درمانی انتخابی، امکانات و تجهیزات لازم برای زایمان در آب را دارد. در صورت تمایل به حضور همراه در اتاق زایمان، از قبل هماهنگی‌های لازم را انجام دهید. اگر نیاز به اطلاعات بیشتری دارید یا سوالات خاصی دارید، خوشحال می‌شوم کمک کنم.
