به گزارش بهداشت نیوز، دکتر آسیه الفت‌بخش پزشک و متخصص جراحی عمومی با اشاره به اینکه ایران هنوز با «سونامی سرطان پستان» مواجه نیست اما روند ابتلا صعودی است، تاکید دارد که مهم‌ترین چالش در این زمینه، نبود نظام غربالگری سراسری و آگاهی ناکافی زنان از علائم اولیه بیماری است و به گفته او، آگاهی‌بخشی مقدم بر غربالگری است و اگر زنان خودمراقبتی را بیاموزند، می‌توان بسیاری از موارد را در مراحل ابتدایی تشخیص داد.
او سبک زندگی ناسالم، چاقی، کم‌تحرکی و تغذیه نامناسب را از عوامل قابل‌تغییر ابتلا به سرطان پستان معرفی می‌کند و می‌گوید: اگر این عوامل کنترل شود، می‌توان میزان بروز بیماری را به طور چشمگیری کاهش داد.
الفت‌بخش بر غربالگری‌های سالانه بویژه در سنین بالای ۴۰ سال تاکید دارد و همچنین می‌گوید که ۸۰ درصد بیماران در مراکز تخصصی سرطان پستان با حفظ بافت پستان درمان می‌شوند و بیماری لزوماً به معنای از دست دادن اندام نیست.
معاون پژوهش و آموزشی پژوهشکده سرطان معتمد همچنین از توسعه برنامه‌های ملی برای تشخیص زودهنگام و بهره‌گیری از فناوری‌های نو مانند هوش مصنوعی در شبکه ملی سرطان خبر می‌دهد و می‌گوید که سرطان پستان در صورت تشخیص به‌موقع، یکی از درمان‌پذیرترین سرطان‌هاست و نباید به عنوان یک بیماری پایان‌بخش به آن نگاه کرد.
سرطان پستان، شایع‌ترین سرطان زنان
دکتر آسیه الفت‌بخش_ معاون پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی در گفت‌وگوی تفصیلی با ایسنا، با تاکید بر لزوم آگاهی بخشی درباره بیماری‌های پستان اظهار کرد: سرطان پستان، شایع‌ترین سرطان در زنان سراسر جهان به حساب می‌آید و زنان ایرانی نیز از این موضوع مستثنی نیستند. نقش محوری زنان در خانواده‌ها بر هیچ‌کس پویشیده نیست؛ به طوری که بروز بیماری در زنان می‌تواند سبب بروز اختلال در خانواده‌ها شود. بنابراین با توجه به میزان شیوع این بیماری و نقش زنان در خانواده‌ها، اکتبر را به عنوان «ماه آگاهی‌بخشی در مورد سرطان پستان» در نظر گرفته‌اند.
وضعیت ابتلا به سرطان پستان در ایران
وی درباره آمار و ارقام بروز سرطان پستان در کشور توضیح داد: به طور معمول، آمار و ارقام بیماری‌ها با تاخیر یک تا دو ساله منتشر می‌شود. اگر جمعیت زنان ایرانی را حدود۴۲ میلیون نفر در سال ۱۴۰۲ در نظر گرفت، حدود ۱۶ هزار نفر ابتلای جدید به سرطان پستان گزارش شده است. این احتمال وجود دارد که میزان ابتلای موارد جدید به سرطان پستان، کمتر یا بیشتر از موارد گزارش شده باشد؛ چرا که ثبت سرطان در کشورهای مختلف به طرق مختلف انجام می‌شود و از طرف دیگر این احتمال وجود دارد که اطلاعات با میزان دقت متفاوت ثبت شود.
مقایسه وضعیت ابتلا به سرطان پستان در ایران با سایر کشورها
او با بیان اینکه میزان بروز سرطان پستان در ایران «متوسط» است، تصریح کرد: ایران با سونامی سرطان پستان مواجه نیست. بروز سرطان پستان در کشورهای پیشرفته نسبت به ایران بیشتر است؛ به طور مثال، اگر از هر ۱۰۰هزار زن ایرانی ۴۰ نفر به سرطان پستان مبتلا می‌شوند، این آمار و ارقام در کشورهایی مانند ایتالیا، فرانسه و ایالات‌متحده ۹۰ تا ۱۰۰ نفر در هر ۱۰۰هزار نفر است.
ارتباط سرطان با صنعتی‌شدن جوامع
این متخصص جراحی عمومی درباره علل کثرت سرطان پستان در کشورهای پیشرفته توضیح داد: ابتلا به سرطان پستان با صنعتی‌شدن جوامع ارتباط تنگاتنگی دارد. سرطان نه تنها یک بیماری ژنتیکی به حساب می‌آید بلکه نقش عوامل ژنتیکی در بروز این بیماری نیز غیرقابل کتمان است. هنگامی که علل بروز سرطان را مورد بررسی قرار می‌دهیم، با نقش موثر مولفه‌های «عوامل محیطی» و «سبک زندگی» در بروز سرطان پستان مواجه می‌شویم.
وضعیت ابتلا در کشورهای با درآمد پایین
الفت‌بخش درباره بروز سرطان در کشورهای مختلف گفت: بررسی‌ها بیانگر این است که در کشورهای با سرانه درآمد «پایین» و «متوسط» میزان بروز سرطان زیاد است. همچنین بررسی‌ها بیانگر این است که میزان بروز سرطان پستان در ایران و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس «متوسط» اما رو به افزایش است. تغییر سبک زندگی و صنعتی‌شدن سبب شده که میزان بروز سرطان پستان در کشور رو به افزایش باشد.
علل آمار بالا یا پایین سرطان پستان در کشورها
وی درباره وضعیت بروز سرطان پستان در خاورمیانه توضیح داد: اگر وضعیت بروز سرطان پستان را در کشورهای منطقه مانند ترکیه، عراق و پاکستان بررسی کنیم، به این نتیجه می‌رسیم که میزان بروز این بیماری با این کشورها تا حدودی یکسان است. اما آمار و ارقام بروز سرطان‌ها در برخی کشورها مانند افغانستان به طور کاذبی بسیار پایین گزارش شده است.
معاون پژوهش و آموزشی پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی ادامه داد: به طور قطع، سطح سیستم بهداشتی و درمانی افغانستان نسبت به ایران کمتر است و به همین دلیل سطح سیستم ثبت سرطان این کشور نیز نسبت به ایران پایین‌تر است و همچنین این احتمال وجود دارد که بسیاری از زنان افغانستانی به دلایل مختلف به سیستم بهداشتی و درمانی مراجعه نکنند. بنابراین آمار و ارقام میزان بروز سرطان پستان در افغانستان نسبت به ایران کمتر است.
الفت‌بخش ادامه داد: همانطور که مطرح می‌کنیم علت بروز کمتر سرطان پستان در افغانستان نسبت به ایران به دلیل سیستم بهداشتی درمانی ضعیف‌تر و بی‌دقتی در ثبت اطلاعات است؛ در ارتباط با کشورهایی که میزان بروز بالایی دارند نیز باید گفت که این کشورها نسبت به غربالگری سیستماتیک سرطان پستان اقدام می‌کنند و اطلاعات مبتلایان به این بیماری را با دقت بیشتری ثبت می‌کنند.
فقدان غربالگری سیستماتیک سرطان پستان در ایران
«غربالگری فرصت‌طلبانه» در نظام بهداشتی کشور
او با بیان اینکه غربالگری سرطان پستان در بسیاری از کشورها به صورت سیستماتیک انجام می‌شود، توضیح داد: هنگامی که کشورهایی که غربالگری سیستماتیک سرطان پستان دارند نسبت به صدور فراخوان اقدام می‌کنند، تمام زنان آن کشور موظف هستند به مراکز درمانی مراجعه کنند و در تست‌های غربالگری سرطان شرکت کنند. تشخیص ابتلا به سرطان پستان در مراحل اولیه بیماری از مزایای اجرای تست‌های غربالگری سیستماتیک است.
این پزشک پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی ادامه داد: مزایای غربالگری سیستماتیک سرطان پستان به تشخیص این بیماری در مراحل اولیه بیماری محدود نمی‌شود؛ بلکه می‌توانیم جنبه‌های مختلف سرطان پستان مانند میانگین سن بروز را بررسی کنیم.
بروز سرطان پستان در ایران ۱۰ سال زودتر از دنیا
۴۰ تا ۵۰ سالگی؛ متوسط سن ابتلا در ایران
او درباره میانگین سنی بروز سرطان پستان در ایران تصریح کرد: اختلاف ۱۰ ساله میانگین سنی بروز سرطان پستان در ایران با کشورهای غربی وجود دارد. بررسی‌ها بیانگر این است که متوسط سن ابتلا به سرطان پستان در کشور حدود ۴۰ تا ۵۰ سال است و این در حالی است که متوسط سنی بروز این بیماری در کشورهای غربی ۵۰ تا ۶۰ سال است. شاید بتوان گفت به دلیل اینکه جمعیت کشور نسبت به کشورهای غربی جوان‌تر است، متوسط سن بروز سرطان پستان در زنان ایرانی کمتر است.
عوامل خطر ابتلا به سرطان پستان
وی با بیان اینکه علل متعددی سبب افزایش سرطان پستان می‌شوند، افزود: علل افزایش سرطان پستان به دو دسته «تغییرپذیر» و «تغییرناپذیر» تقسیم می‌شوند. ژنتیک جزو عوامل تغییرناپذیر به حساب می‌آید. اگرچه پزشکی در گذر زمان بسیار پیشرفت کرده اما هنوز نتوانسته راه‌حلی برای مسائل ژنتیکی در ارتباط با سرطان ارائه دهد. بررسی‌ها بیانگر این است که ۱۵ درصد سرطان‌های پستان جزو سرطان‌های ارثی به حساب می‌آید که فرد به دلیل جهش ژنی به سرطان مبتلا شده است.
نقش عوامل ژنتیکی در ابتلا به سرطان پستان
الفت‌بخش با بیان اینکه سابقه فامیلی از دیگر علل افزایش سرطان پستان است، توضیح داد: «عوامل ژنتیکی» و «سابقه فامیلی» دو مولفه متفاوت است و می‌بایست میان این موارد تفاوت قائل‌شد. منظور این است که عامل ژنتیکی که سبب بروز سرطان می‌شود در اعضای یک خانواده وجود ندارد اما این احتمال وجود دارد که یک مادر و فرزند یا دو خواهر به سرطان پستان مبتلا شوند.
این پزشک پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی با بیان اینکه عوامل هورمونی در سرطان پستان بسیار نقش دارند، توضیح داد: سرطان پستان، یک بیماری است که ارتباط مستقیم با هورمون استروژن دارد؛ بنابراین هرچه مدت زمان ارتباط بافت پستان با هورمون استروژن بیشتر باشد، شانس ابتلا به بیماری افزایش می‌یابد. بنابراین زنانی که سن بالاتری یائسگی دارند، شرایط متفاوتی نسبت به سایر زنان دارند؛ به طور مثال، شرایط فردی که در ۵۵ سالگی یائسه می‌شود با فردی که در ۵۰ سالگی یائسه شده، متفاوت است.
او درباره سن بارداری و احتمال ابتلا به سرطان پستان توضیح داد: اگر زنان اولین بارداری خود را پس از ۳۵ سالگی تجربه کنند، ریسک ابتلا در آنها افزایش می‌یابد. همچنین بررسی‌ها بیانگر این است که عدم فرزندآوری نیز خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می‌دهد.
تاثیر شیردهی و بارداری بر سرطان پستان
این پزشک پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی درباره تاثیر شیردهی بر سرطان پستان توضیح داد: شیردهی می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان پستان را کاهش دهد. طول مدت‌شیردهی بر کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان تاثیر دارد اما تاثیر تعداد دفعات بارداری بر کاهش خطر ابتلا به این بیماری ثابت نشده است. بنابراین نمی‌توان گفت که خطر ابتلا به سرطان پستان در زنانی که ۵بار بارداری تجربه کرده‌اند نسبت به زنانی که فقط یکبار بارداری تجربه کرده‌اند، کمتر است.
هورمون‌درمانی و افزایش احتمال ابتلا به سرطان پستان
وی با بیان اینکه برخی ریسک‌فاکتورهای ابتلا به سرطان پستان قابل تغییر هستند، توضیح داد: هورمون درمانی پس از یائسگی از عوامل خطر تغییرپذیر سرطان پستان محسوب می‌شود. در یک بازه زمانی، هورمون درمانی پس از یائسگی بسیار رایج بود اما نتایج پژوهش‌ها نشان داد که با سرطان پستان ارتباط دارد و بنابراین انجام آن توصیه نمی‌شود.
ارتباط مستقیم چاقی با سرطان پستان
معاون پژوهش و آموزشی پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی ادامه داد: مصرف طولانی‌مدت قرص‌های هورمونی، استعمال دخانیات، مصرف الکل و سبک زندگی از دیگر ریسک‌فاکتورهای تغییرپذیر سرطان پستان محسوب می‌شوند. سبک زندگی، مهم‌ترین ریسک‌فاکتور قابل‌تغییر سرطان پستان است؛ بررسی‌ها بیانگر این است که چاقی با سرطان پستان ارتباط مستقیم دارد. چاقی، ارتباط تنگاتنگ و مستقیم با «تغذیه» و «فعالیت فیزیکی» دارد که هر دو مولفه جزو سبک زندگی انسان‌ها محسوب می‌شوند و البته قابل‌تغییر هستند.
اهمیت آگاهی‌بخشی پیش از غربالگری
الفت‌بخش درباره وضعیت تشخیص سرطان پستان در ایران نیز تصریح کرد: هنگامی که سخن از تشخیص سرطان پستان به میان می‌آید، غربالگری در کانون توجه قرار می‌گیرد و در این راستا باید گفت که «آگاهی‌بخشی» پیش از غربالگری مطرح می‌شود. کشورها براساس سیاست‌ها و بودجه نظام سلامت خود، عملکرد متفاوتی برای غربالگری سرطان پستان دارند؛ شرایط به نحوی است که غربالگری سیستماتیک در برخی کشورها اجرا می‌شود. متاسفانه، هزینه اثربخشی غربالگری سیستماتیک سرطان پستان در کشور ثابت‌نشده و بنابراین سیستم بهداشتی و درمانی کشور با فقدان غربالگری سیستماتیک این بیماری مواجه است.
او ادامه داد: اگرچه غربالگری سیستماتیک در سیستم بهداشتی و درمانی کشور تعریف نشده اما سازوکاری در سیستم بهداشتی طی چند سال گذشته برای غربالگری سرطان پستان تعریف کرده‌اند. اگر زنان بالای ۴۰ سال به سیستم بهداشتی کشور مراجعه کنند، به آنها توصیه می‌شود که به طور حتم نسبت به انجام ماموگرافی اقدام کنند. بنابراین با توجه به این شرایط می‌توان گفت که فرصت غربالگری برای افرادی که به سیستم بهداشتی دسترسی دارند، فراهم است اما چنین فرایندی، غربالگری سیستماتیک نیست؛ بلکه غربالگری «فرصت‌طلبانه» است. منظور از غربالگری فرصت‌طلبانه این است که به افرادی که به سیستم بهداشتی مراجعه می‌کنند، توصیه کنیم که تست ماموگرافی انجام دهند و این در حالی است که تمام افراد جامعه به سیستم بهداشتی مراجعه نمی‌کنند.
ضرورت تشخیص بیماری در مراحل اولیه بیماری
این متخصص جراحی عمومی درباره ماموگرافی توضیح داد: ماموگرافی، روشی است که اشعه ایکس به بافت پستان تابیده‌می‌شود و با توجه به تصاویری که دریافت می‌کنند، وضعیت سلامت پستان را تشخیص می‌دهند. ماموگرافی می‌تواند سبب تشخیص سرطان پستان در مراحل اولیه یعنی «استیج صفر» شود و به طور معمول به شکل «رسوب کلسیم» یا «غیرقرینگی در بافت پستان» خود را نشان می‌دهد. اگر سرطان پستان در استیج صفر تشخیص داده شود، می‌تواند درمان صد درصدی داشته باشد.
الفت‌بخش ادامه داد: هنگامی که توده بزرگ‌تر شود و به حدود یک‌سانتی‌متر یا اندازه یک نخود شود، به نحوی که بیمار بتواند آن را حس کند یا به حدود دو سانتی‌متر برسد، بیماری در مرحله اول قرار دارد. پرشکان با تشخیص بیماری در استیج اول امیدوار هستند که بیمار بقای ۹۵ تا ۹۷ درصدی داشته باشد. هرچقدر میزان مراجعه به پزشک دیرتر باشد، به نحوی که توده بزرگ‌تر شود یا غدد لنفاوی را درگیر کند، استیج بیمار بیشتر می‌شود. در نتیجه، شانس بقای بیمار کاهش می‌یابد و موفقیت درمان نیز صد درصدی نیست.
امکانات مورد لزوم اجرای غربالگری سیستماتیک
او در پاسخ به پرسش «آیا سیستم بهداشتی و درمانی کشور آمادگی اجرای غربالگری سیستماتیک سرطان پستان را دارد؟» اظهار کرد: نهادهای سیاستگذار در حوزه سلامت مانند وزارت بهداشت می‌بایست درباره غربالگری سیستماتیک تصمیم‌گیری کنند اما تا جایی که اطلاع دارم، امکانات این موضوع را در اختیار داریم. چندین سال پیش، تصمیم بر این بود که غربالگری سیستماتیک سرطان پستان در کشور اجرا شود و به همین دلیل تعداد قابل‌توجهی دستگاه ماموگرافی از طریق سازمان‌های مردم نهاد و نهادهای بین‌اللمی به کشور وارد شد. بعضی از این دستگاه‌ها خریداری و برخی نیز به کشور اهدا شدند.
معاون پژوهش و آموزشی پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی ادامه داد: بنابراین باید گفت که تجهیزات لازم را در اختیار داریم اما هزینه اثربخشی آن ثابت نشده است. منظور از هزینه اثربخشی این است که هزینه‌های اجرای ماموگرافی برای تمام زنان ۴۰ تا ۶۵ سال را طی سه سال متوالی محاسبه کرده‌اند و سپس هزینه‌های آن را غربالگری فرصت‌طلبانه در سیستم بهداشتی و تاثیر آن بر تشخیص بیماری در مراحل اولیه را مقایسه کرده‌اند. سیستم بهداشتی کشور از نظر هزینه اثربخشی به این نتیجه نرسیده است که اجرای غربالگری سیستماتیک برای کشور سودمند باشد اما اثربخشی غربالگری فرصت‌طلبانه ثابت شده و در کشور اجرا می‌شود.
روش‌های تشخیصی جدید
او درباره روش‌های جدید تشخیص سرطان پستان نیز به ایسنا توضیح داد: پزشکی مانند سایر علوم پیشرفت کرده و همواره پرسش «آیا روش‌های جدید می‌تواند جایگزین ماموگرافی شود؟» را مطرح می‌کند. این روزها، بسیار می‌شنویم که ماموگرافی منسوخ شده و با پرسش «روش‌های جدید تشخیص بیماری‌ها مطرح است، چرا پزشکان ماموگرافی را توصیه می‌کنند؟» روبرو هستیم. در وهله نخست، در پاسخ به پرسش چرایی توصیه به انجام ماموگرافی باید گفت که پزشکان برمبنای دستورالعمل‌های بین‌اللملی عمل می‌کنند و به دلیل اینکه امکانات جدید نداریم، ماموگرافی را توصیه می‌کنیم. ماموگرافی جزو پروتکل‌های روتین درمانی در تمام دنیا به حساب می‌آید اما هوش‌مصنوعی "AI" می‌تواند به تشخیص بیماری کمک‌کند. در حال حاضر، هوش‌مصنوعی نمی‌تواند سرطان پستان را به تنهایی تشخیص‌دهد.
الفت‌بخش ادامه داد: سیستم‌های کمک‌تشخیصی که بر مبنای هوش‌مصنوعی استوار هستند به رادیولوژیست کمک‌می‌کنند که تصویر بافت پستان یک بیمار در یک شهر دورافتاده را که در آن شهر به رادیولوژیست دسترسی ندارند، به صورت متمرکز دریافت کند و بیماری فرد را تشخیص دهد.
شبکه ملی سرطان در ایران
این متخصص جراحی عمومی با بیان اینکه جهاد دانشگاهی «پروژه شبکه ملی سرطان» را تعریف کرده، افزود: مجلس شورای اسلامی، پروژه شبکه ملی سرطان را تصویب کرده و در نظر داریم که از هوش‌مصنوعی برای گزارش‌دهی تصاویر شبکه استفاده کنیم. جهاد دانشگاهی جزو ارگان‌های نادر کشور است که مراکزی در استان‌های کشور دارد. چنین شرایطی سبب شده که امکان تشخیص سرطان‌ها به ویژه سرطان‌های زنان و بالاخص سرطان پستان را در تمام کشور اجراکنیم. سال ۱۴۰۰، موضوع تشخیص و درمان سرطان‌ها در مجلس شورای اسلامی مطرح شد و ماموریت تشخیص و درمان سرطان پستان به صورت شبکه به پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی محول شود.
او توضیح داد: هدف از اجرای شبکه ملی سرطان این است که تمام دسترسی به مراکز تخصصی سرطان پستان فقط در تهران متمرکز نباشد، بلکه دسترسی به این مراکز در اغلب استانها و به ویژه استان‌های محروم نیز فراهم باشد. گسترش دسترسی به مراکز تخصصی سرطان پستان در کانون توجه قرار گرفت و مراکزی در استان‌های خراسان‌شمالی، خوزستان و سیستان‌وبلوچستان ایجاد شده است. تصمیم بر این است که روند احداث مراکز تخصصی سرطان پستان در سایر نقاط کشور با همکاری و همیاری جهاد دانشگاهی ادامه داشته باشد. این احتمال وجود دارد که دسترسی به افراد متخصص در تمام مراکز امکان‌پذیر نباشد، بنابراین آموزش پزشکان در دستور کار قرار گرفته و همچنین در نظر داریم که از ظرفیت هوش‌مصنوعی برای تصویربرداری استفاده کنیم. امیدوارم، دیگر ضرورت برای مراجعه اهالی و ساکنان شهرهای دورافتاده به تهران برای تشخیص و درمان سرطان پستان طی سال‌های آینده نباشد و خدمات درمانی را در استان سکونت خود دریافت کنند.
ضعف در آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی
این پزشک درباره خواسته‌های خود از سیاستگذاران حوزه سلامت گفت: اگرچه کشور از منظور بروز بیماری، دسترسی به امکانات و درمان بیماری در شرایط «خوب» قرار دارد اما در حوزه اطلاع‌رسانی ضعف داریم. متاسفانه، میزان آگاهی زنان از سرطان پستان چندان بالا نیست؛ به نحوی که حتی با مراجعه دیرهنگام برخی زنان تهران برای درمان این بیماری مواجه هستیم. متاسفانه، بسیاری از زنان هیچ اطلاعی درباره سرطان پستان ندارند و برخی بیماران این پرسش را مطرح می‌کنند که «هیچ فرد مبتلایی در خانواده و بستگان آنها حضور ندارد، چرا به سرطان مبتلا شده‌اند؟» را مطرح می‌کنند و بنابراین برای ماموگرافی مراجعه نمی‌کنند و برخی نیز ابتلا به این بیماری را پایان زندگی قلمداد می‌کنند.
شیب نسبتا تند سرطان پستان در ایران
او با بیان اینکه آگاهی‌بخشی از سرطان پستان ضروری است، تصریح کرد: بازهم تاکید می‌کنم که میزان بروز سرطان پستان در کشور ما متوسط اما رو به افزایش است. افزایش سرطان پستان فقط به ایران محدود نمی‌شود و در تمام کشورهای جهان وجود دارد. میزان شیب افزایش سرطان پستان در تمام کشورهای دنیا یکسان نیست و شیب این بیماری در ایران نسبتا تند است. با توجه به این شرایط، تمام زنان می‌بایست نسبت به این بیماری آگاه باشند و سطح اطلاعات خود را افزایش دهند. آمار و ارقام متعددی درباره سرطان پستان مطرح و گفته می‌شود که از هر چهار نفر، یک نفر به سرطان پستان مبتلا می‌شود که آماری اشتباه است. ابتلای به سرطان پستان به معنای پایان زندگی نیست.
چک‌آپ‌های سالانه را فراموش نکنید
الفت‌بخش با بیان اینکه سرطان هیچ واکسنی ندارد، توضیح داد: با توجه به اینکه سرطان هیچ واکسنی ندارد، می‌بایست به ریسک‌فاکتورهای آن توجه کنیم. برخی عوامل خطر قابل‌تغییر و برخی غیرقابل تغییر هستند. من به زنان توصیه می‌کنم که به طور حتم به غربالگری توجه کنند؛ تمام زنان بالای ۴۰ سال می‌بایست برای غربالگری اقدام کنند و با مراجعه به پزشک متخصص زنان، ماموگرافی برای آنها تجویز شود. این احتمال وجود دارد که پزشک متخصص انجام غربالگری در فواصل زمانی یک یا دو ساله را توصیه کند اما به زنان بالای ۴۰ سال توصیه می‌کنم که چک‌آپ‌ها را سالانه انجام دهند. همچنین طی این فواصل زمانی به فعالیت فیزیکی و تغذیه توجه کنند.
وی درباره انجام غربالگری برای زنان کمتر از ۴۰ سال گفت: همچنین به زنان توصیه می‌کنیم که پس از ۳۰ سالگی نسبت به غربالگری سرطان پستان اقدام‌کنند اما مدت‌زمان فواصل زمانی انجام غربالگری نیز هر ۲ تا ۳ سال است تا زمانی که زنان به سن ۴۰ سالگی برسند و غربالگری را در فواصل زمانی یک ساله انجام دهند.
ماستکتومی چیست؟
چند درصد مبتلایان به سرطان پستان ماستکتومی می‌شوند؟
این پزشک پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره ماستکتومی و با بیان اینکه ماستکتومی (عمل جراحی برداشتن سینه در سرطان پستان) است، گفت: اگر بخواهیم درباره ماستکتومی سخن بگوییم تمام نقاط کشور یعنی شهرهای بسیار کوچک تا پایتخت را مدنظر قرار دهیم. براساس این دیدگاه، ممکن است که ۵۰ درصد مبتلایان، ماستکتومی را تجربه کنند. اگر در ارتباط با ماستکتومی فقط مراکز ارجاعی مانند پژوهشکده معتمد که مراکز تخصصی درمان سرطان محسوب می‌شوند را مدنظر قرار دهیم؛ کمتر از ۱۵ درصد بیماران ماستکتومی را تجربه می‌کنند. به طور کلی، ۱۵ تا ۲۰ درصد بیماران ماستکتومی می‌شوند و بیش از ۸۰ درصد بیماران نیز حفظ پستان می‌شوند.
الفت‌بخش درباره شرایط بیماران نیازمند به ماستکتومی توضیح داد: به طور مثال، اگر زنان با تومور بالای ۵سانت به پزشک مراجعه کنند و شیمی‌درمانی نیز منجر به کوچک شدن آن تومور نشده، ماستکتومی انجام می‌شود. همچنین این احتمال وجود دارد که بیماری در استیج‌های پایین باشد اما در کانون‌های مختلف بافت سینه منتشر شده باشد؛ به نحوی که اگر بخواهیم تمام کانون‌ها را برداریم دیگر چیزی از بافت سینه باقی‌نمی‌ماند و ماستکتومی توصیه می‌شود اما در چنین شرایطی بازسازی همزمان را توصیه می‌کنیم که بیمار از نظر شکل ظاهری آسیب نبیند. خوشبختانه، در مراکز تخصصی درمان سرطان ۸۰ درصد حفظ پستان داریم.
دسترسی به روش‌های درمانی جراحی و سیستماتیک
او با بیان اینکه ایران از منظر درمان سرطان پستان در جایگاه خوبی قرار دارد، افزود: آخرین روش‌های جراحی که در دنیا مطرح می‌شود نیز آن روش‌ها در کشور انجام می‌شود. برخی روش‌های جدید مانند «غده لنفاوی سنتینل» که یک روش لوکس به حساب می‌آید که در این روش با استفاده از گاماپرو یا ایزوتوپ نسبت به برداشتن تومور اقدام می‌کنیم. فایده این روش این است که تعداد غدد لنفاوی کمتری برداشته می‌شود و بیمار به عارضه ورم لنفاوی مبتلا نمی‌شود. این احتمال وجود دارد که سیستم‌های لوکس‌تری مطرح شود که در کشور در دسترس نباشد. انکوپلاستیک و سایر روش‌ها که برای حفظ و بازسازی پستان در دنیا انجام می‌شود، در ایران در دسترس است.
الفت‌بخش درباره وضعیت درمان سیستمیک سرطان پستان در ایران توضیح داد: درمان‌های سیستمیک درمان شامل شیمی درمانی و درمان‌های هدفمند مانند «هرسپتین» و «ایمونوتراپی» است که در کشور انجام می‌شود. بسیاری از داروهای درمان سرطان پستان در کشور تولید شده اما متاسفانه برخی داروهایی که در مراحل سوم به بعد بیماری استفاده می‌شوند، در کشور تولید نمی‌شوند و هزینه‌های بسیار هنگفتی دارند. متاسفانه، بیمار می‌بایست داروهایی که در سطح چهار بیماری استفاده می‌شوند با هزینه دلاری تامین کند اما خوشبختانه درصد کمی از بیماران گرفتار چنین شرایطی می‌شوند.
وضعیت دسترسی به داروها و پوشش بیمه‌ای آن
وی با بیان اینکه کمتر از ۲۰ درصد بیماران به متاستاز یا بیماری مقاوم می‌رسند، گفت: داروهای ایرانی که در دسترس هستند، کارآزمایی بالینی را سپری کرده‌اند و تا زمانی که کارآزمایی بالینی انجام نشود، سازمان غذا و دارو اجازه ورود آن به بازار دارویی کشور را صادر نمی‌کند. اما متاسفانه ممکن است گاهی‌اوقات عوارض داروهای ایرانی نسبت به داروی خارجی بیشتر باشد. همچنین دسترسی به داروی خارجی در کشور سخت است؛ نه تنها افراد ناچار هستند که هزینه بیشتری بپردازند این احتمال وجود دارد که تاریخ انقضای آن دارو نزدیک باشد. امیدوارم شرایط برای داروهایی که نمونه مشابه داخلی ندارند و فقط نمونه خارجی دارند، به نحوی باشد که به تولید داخلی آن داروها هم دسترسی داشته باشیم.
او درباره پوشش بیمه‌ای داروهای درمان سرطان نیز توضیح داد: داروهایی که در سطوح اول بیماری تجویز می‌شوند، به طور معمول پوشش بیمه‌ای دارند. بیمه‌های تکمیلی می‌توانند در پوشش بیمه‌ای داروهایی مانند ایمنوتراپی که وارد فارماکوپه دارویی کشور شده‌اند، نقش داشته باشند. به طور معمول، بیمه‌های پایه برای داروها سقف تعیین می‌کنند و سقف بیماران به طور معمول پر می‌شود. در چنین شرایطی، بیمه‌های تکمیلی می‌توانند موثر باشند اما عملکرد آنها متفاوت است؛ به طور مثال، برخی سقف در نظر می‌گیرند و برخی هیچ سقفی ندارد و بسیار خوب پوشش می‌دهند. همچنین تعیین فرانشیز متفاوت از تفاوت‌های پوشش بیمه‌ای داروهای سرطان است.
ضرورت حمایت روحی و روانی از بیماران مبتلا به سرطان
الفت‌بخش با بیان اینکه حمایت روحی و روانی از مبتلایان به سرطان بسیار ضروری است، تصریح کرد: هنگامی که پاسخ پاتولوژی را به بیمار اعلام می‌کنیم، انگار سقف خانه فرو می‌ریزد. هنگامی که با مورد مشکوک در تصویربرداری افراد مواجه می‌شویم و از آنها می‌خواهیم که نسبت به نمونه‌برداری اقدام کنند، حمایت‌های روحی و روانی می‌بایست از این مرحله آغاز شود. خانواده نیز در روند درمان بسیار نقش دارد و می‌بایست حامی بیمار باشد. متاسفانه از منظر حمایت‌های روحی و روانی از بیماران مبتلا به سرطان ضعف داریم. سیستم حمایتی باید به نحوی عمل کند که بیمار دچار فروپاشی نشود. زنان ایرانی، بسیار مقاوم هستند؛ اما چرا حمایتی از سوی سیستم‌های درمانگر وجود ندارد و برخی نیز از حمایت اعضای خانواده خود نیز محروم هستند اما مراحل درمان را به تنهایی سپری می‌کنند. بیماران تلاش می‌کنند که بیماری، مانعی برای ایفای نقش آنها در خانواده نباشد.
وی درباره ضرورت افزایش سواد سلامت مردم گفت: هنگامی که مواجهه زنان با سرطان پستان را بررسی می‌کنیم به حلقه مفقوده «سواد سلامت» پی می‌بریم. متاسفانه، نتایج یک مطالعه بیانگر این است که ۶۰ درصد زنان تهرانی درباره سرطان پستان اطلاع دارند اما فقط ۱۶ درصد این افراد در راستای این بیماری اقدامات لازم را انجام داده‌اند. متاسفانه، این عدد و رقم حاکی از آمار پایین است و این در حالی است که بسیاری از امکانات در شهر تهران است. متاسفانه، اطلاع‌رسانی سرطان پستان مظلوم واقع شده و مساله ریشه در علل گوناگون دارد. من بر این باور هستم عددی که درباره آگاهی زنان تهرانی از سرطان پستان مطرح شده، یک عدد بزرگ است. با توجه به اینکه در زمینه درمان سرطان پستان فعالیت می‌کنم، بر این باور هستم که کمتر از ۵۰ درصد زنان حتی در کلان‌شهری مانند تهران درباره سرطان پستان اطلاع دارند. اطلاع‌رسانی درباره سرطان پستان مظلوم واقع شده و باید به هر طریق ممکن مانند نصب بنر در مترو و اوتوبوس و ظرفیت رسانه نسبت به افزایش سواد مردم در راستای سرطان پستان اقدام کنیم.
سرطان پستان پایان زندگی نیست
بیماران می‌توانند زندگی طبیعی داشته باشند
او گفت: سرطان به معنای پایان زندگی و مرگ نیست. سرطان پستان جزو سرطان‌هایی است که روش‌های درمانی بسیاری دارد. اگر این بیماری به خوبی درمان شود، بیمار می‌تواند بقای بسیار خوبی داشته باشد. این بیماری، راه‌های تشخیص زودرس دارد و من از مردم می‌خواهم که به سیستم بهداشتی و درمانی کشور اعتماد کنند و نسبت به انجام روش‌های تشخیص زودرس اقدام کنند. همچنین از مردم می‌خواهم که اطلاعات خود را از مراجع علمی دریافت کنند و از مراجع غیرعلمی اجتناب کنند. اشعه دستگاه ماموگرافی به هیچ وجه ترسناک نیست و از انجام این تست اجتناب نکنند. همچنین باید سیاسستگذاران کشور را اقناع کنیم که در مسیر آگاهی‌بخشی سرطان پستان هزینه کنند.
منبع: ایسنا
