همشهری آنلاین - مریم شیرافکن : پژوهشی تازه در Molecular Psychiatry نشان می‌دهد شدت علائم اوتیسم الگوی اتصالات مغزی و بیان ژنی کودکان را تعیین می‌کند؛ چه با اوتیسم تشخیص داده شده باشند و چه با بیش فعالی ADHD. این یافته‌ها نگاه تازه‌ای به ریشه‌های مشترک اختلالات عصبی‌رشدی ارائه می‌دهد.

وقتی شدت علائم مهم‌تر از نام تشخیص است

در این مطالعه ۱۶۶ کودک ۶ تا ۱۲ ساله بررسی شدند. نتیجه نشان داد هرچه علائم اوتیسم شدیدتر باشد، اتصال بین شبکه پیشانی‌–جداری و شبکه حالت پیش‌فرض بیشتر می‌شود؛ الگویی برخلاف رشد معمول که نشان‌دهنده بلوغ عصبی متفاوت است.

الگوهای مشترک مغز و ژن در اوتیسم و بیش فعالی ADHD

این اتصال‌پذیری غیرمعمول با نقشه بیان ژن‌هایی هم‌پوشانی داشت که در رشد عصبی نقش دارند و پیش‌تر هم در اوتیسم و هم در ADHD دیده شده‌اند. یعنی برخی از کودکان ADHD، بدون اینکه تشخیص اوتیسم داشته باشند، از نظر زیستی به کودکان اوتیسم نزدیک‌اند.

یک روش نو برای یافتن زیست‌نشانگرها

پژوهشگران با ترکیب fMRI و تحلیل ترنسکریپتومی فضایی توانستند مسیرهای مغزی را با محل بیان ژن‌ها مطابقت دهند. این رویکرد می‌تواند راه را برای زیست‌نشانگرهای دقیق‌تر و تشخیص‌های شخصی‌سازی‌شده باز کند.

پیام روشن برای طب و پژوهش

نتایج از رویکرد «بعدمحور» در روان‌پزشکی حمایت می‌کند؛ یعنی تمرکز بر شدت و نوع علائم، نه فقط برچسب تشخیصی. این نگاه می‌تواند مسیر درمان‌های هدفمند برای هر کودک را روشن‌تر کند.

منبع :

Segura, P., et al. (2025). Connectome-based symptom mapping and in silico related gene expression in children with autism and/or attention-deficit/hyperactivity disorder. Molecular Psychiatry. doi: 10.1038/s41380-025-03205-8. https://www.nature.com/articles/s41380-025-03205-8