۱۹ نوامبر، روز جهانی توالت، فرصتی است برای تأمل بر یکی از ابتدایی‌ترین نیازهای انسانی که در هیاهوی توسعه شهری اغلب نادیده گرفته می‌شود. شعار امسال این روز جهانی چنین است: «ما همیشه به توالت نیاز خواهیم داشت»؛ شعاری ساده اما بنیادین که به ما یادآوری می‌کند بهداشت و کرامت انسانی در گرو دسترسی به همین امکانات اولیه است.
تهران، کلان‌شهری با حدود ۹ میلیون جمعیت ثابت و حدود ۳ میلیون جمعیت شناور روزانه، در حالی آن را «الگوی شهرهای جهان اسلام» می‌نامند که از ابتدایی‌ترین تسهیلات عمومی محروم است: توالت عمومی.
مسافران مترو و اتوبوس، رانندگان تاکسی‌های شهری و اینترنتی، پیک‌های موتوری، کارگران، کارمندان، گردشگران خارجی و انبوه شهرستانی‌هایی که به دلایل و عوامل مختلف به تهران سفر می‌کنند، هر روز با این واقعیت تلخ روبه‌رو هستند: نبود مکانی برای پاسخ به نیاز طبیعی و انسانی‌شان که نتیجه‌ای به جز سرکوب نیاز، تحمل شرایط ناگوار و خدشه‌دار شدن کرامت انسانی در بر ندارد.
این محرومیت، تنها یک مسئله رفاهی نیست؛ بلکه بهداشت عمومی، سلامت روانی و حتی تصویر بین‌المللی تهران را تحت تأثیر قرار می‌دهد. چگونه می‌توان شهری را «الگو» نامید که در آن ابتدایی‌ترین زیرساخت‌های زندگی شهری وجود ندارد؟ چگونه می‌توان از «شهر اسلامی» سخن گفت، در حالی که کرامت انسان‌ها در ساده‌ترین لحظات زندگی نادیده گرفته می‌شود؟
توالت عمومی نه تجمل است و نه انتخاب؛ ضرورتی است همیشگی. همان‌گونه که شعار روز جهانی توالت می‌گوید، ما همیشه به آن نیاز خواهیم داشت. امروز، در جهانی که با چالش‌های اقلیمی و تغییرات اجتماعی دست‌وپنجه نرم می‌کند، بی‌توجهی به چنین نیازهای پایه‌ای، نشانه‌ای از عقب‌ماندگی مدیریتی و بی‌مسئولیتی اجتماعی است.
تهران، سزاوار آن است که شهروندان و میهمانانش بتوانند با آسودگی و احترام به نیازهای طبیعی خود پاسخ دهند. این یادآوری، نه تنها به مدیران شهری، بلکه به همه ماست: کرامت انسان از همین جزییات آغاز می‌شود.
*کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری
۴۷۴۷
