دو دوربین مدارگرد مارس اکسپرس (Mars Express) متعلق به آژانس فضایی اروپا (ESA)، تصاویری از توفان‌های گرد و غبار در نزدیکی قطب شمال مریخ در سال 2019 ثبت کردند. حالا تجزیه و تحلیل تصاویر نشان می‌دهد که این ابرهای غباری در مریخ شبیه به ابرهای بخار آب روی زمین شکل گرفته‌اند.
همان‌طور که احتمالاً بدانید، بیشتر ابرهای روی زمین، گرد و غبار نیستند، بلکه مجموعه‌ای حجیم از بخار آب سرد هستند. آن‌ها به دلیل چرخه آب و شرایط جو زمین تشکیل می‌شوند. جو مریخ بسیار سردتر از زمین بوده و چگالی آن فقط 1 درصد است. با این حال، این سیاره نیز دارای ابرهایی است که ساختار آن‌ها در مقاله‌ای که به تازگی در Icarus منتشر شده، بررسی شده است.
امروزه تنها آب موجود روی سطح مریخ به شکل یخ است. برخی از ابرهای مریخ نیز حاوی آب هستند که مریخ‌نورد کنجکاوی ناسا از تعدادی از آن‌ها تصویربرداری کرده است. اما بیشتر ابرهای سیاره سرخ از مقادیر زیادی گرد و غبار تشکیل شده است که توسط بادها ایجاد و در سراسر سیاره ذخیره می‌شوند.
زمانی که سیستم‌های توفان مریخ از بالا مشاهده می‌شوند، به‌طرز شگفت‌آوری شبیه ابرهای زمین هستند. تصاویر گرفته‌شده توسط دوربین‌های Visual Monitoring Camera و High Resolution Stereo Camera مارس اکسپرس، ابرهایی را نشان می‌دهد که از همرفت سلولی بسته تشکیل شده‌اند.
«آگوستین سانچز-لواگا»، دانشمند سیاره‌شناسی دانشگاه کشور باسک در اسپانیا و نویسنده اصلی این تحقیق جدید در بیانیه ESA توضیح می‌دهد:
«علی‌رغم رفتار غیرقابل پیش‌بینی توفان‌های گرد و غبار در مریخ و وزش بادهای شدید همراه با آن‌ها، دیده‌ایم که در پیچیدگی آن‌ها، ساختارهای سازمان‌یافته‌ای مانند الگوهای همرفت سلولی می‌توانند پدیدار شوند.»
توفان‌های گرد و غبار مریخ یک پدیده آزاردهنده برای آژانس‌های فضایی هستند. به عنوان مثال، مأموریت کاوشگر InSight ناسا احتمالاً به‌زودی به پایان خواهد رسید؛ زیرا گرد و غبار به صفحات خورشیدی آن چسبیده‌اند و ارتباط با آن را عملاً متوقف کرده‌اند. علاوه بر این، یک توفان گرد و غبار عظیم نیز در سال 2018 به مأموریت مریخ‌نورد Opportunity پایان داده بود.
در مشاهدات ابرهای سیاره زهره که دنیایی بسیار متفاوت از مریخ و زمین است نیز الگوهای سازمان‌یافته مشابهی دیده شده است. سه مأموریت آتی به زهره (دو مورد توسط ناسا و یکی توسط ESA) برای اوایل دهه 2030 در نظر گرفته شده است که می‌تواند اطلاعات بیشتری در مورد هواشناسی این سیاره نشان دهد.
