جدیدترین گزارش انجمن VC از سال 1400 نشان می‌دهد مبلغ کل قراردادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر در ایران حدود 2214 میلیارد تومان بوده که این رقم با نرخ فعلی دلار معادل 63 میلیون دلار است. طبق این گزارش حدود 1500میلیارد تومان به شیوه مستقیم روی استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناور سرمایه‌گذاری شده که معادل دلاری این رقم نیز چیزی در حدود 43میلیون دلار می‌شود. ارقامی که در نگاه اول برای یک اکوسیستم استارتاپی آنچنان بزرگ به نظر نمی‌رسد، از همین رو با مقایسه آن با سایر کشورهای جهان، می‌توان دید بهتری نسبت به آن داشت.

سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در اکوسیستم استارتاپی همواره محل بحث بوده است. بسیاری از منتقدان با ناچیز خواندن ارقام سرمایه‌گذاری شده، آن‌ها را با ساختمان، خودرو و حتی گردش مالی صنعت کله پاچه در کشور مقایسه می‌کنند.

آنطور که در گزارش انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر آمده، طی سال گذشته 310 قرارداد سرمایه‌گذاری خطرپذیر منعقد شده است، بنابراین میانگین مبلغ هر قرارداد چیزی حدود 7 میلیارد تومان، معادل 200هزار دلار است.

اگرچه رقم کل سرمایه‌گذاری به نسبت سال 1399 حدود 3 برابر شده است، اما با توجه به نرخ دلار در کشور و تورم موجود، ارقام قابل توجهی به نظر نمی‌رسد. از سوی دیگر براساس گزارش انجمن، 42 درصد از قراردادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر در سال 1400، مبلغی کمتر از یک میلیارد تومان دارند. اما وضعیت سایر کشورها در زمینه سرمایه‌گذاری خطرپذیر چگونه است؟

سرمایه‌گذاری 1.5 میلیارد دلاری در ترکیه

ترکیه کشوری شبیه به ایران است که اکوسیستم استارتاپی آن نیز از سوی فعالین داخلی، زیر ذره‌بین قرار دارد. از همین رو بد نیست وضعیت سرمایه‌گذاری خطرپذیر در این شرکت را بررسی کنیم.

شرکت Startups.watch که در زمینه جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها فعالیت می‌کند، گزارشی از سرمایه‌گذاری در اکوسیستم استارتاپی ترکیه منتشر و آن را با سایر کشورها مقایسه کرده است. آنطور که در گزارش این شرکت آمده، در سال 2021 مجموعاً 1.5میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خطرپذیر در این کشور انجام شده است. این رقم رشدی نزدیک به 10برابری در مقایسه با سال 2020 داشته است.

در این گزارش همچنین به سرمایه‌گذاری خطرپذیر 131 میلیارد دلاری در چین و 42 میلیارد دلاری در هند اشاره شده است.

سرمایه‌گذاری‌های میلیارد دلاری در آمریکا

آمارهای استاتیستا نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری خطرپذیر در آمریکا در سال 2021 بالغ بر 332میلیارد دلار بوده است. این رقم نسبت به سال 2020 رشدی دو برابری را تجربه کرده است.

نکته قابل توجه اینکه در سال 2021 تعداد معامله‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر در آمریکا حدود 15هزار و 855مورد بوده است. این رقم در مقایسه با 310 قرارداد یک سال گذشته سرمایه‌گذاری خطرپذیر ایران، حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد.

سرمایه‌گذاری خطرپذیر خاورمیانه و شمال آفریقا

کل سرمایه‌گذاری خطرپذیر گزارش شده از سوی انجمن VC ایران 63میلیون دلار بوده است. این رقم به هیچ عنوان قابل قیاس با سرمایه‌گذاری خطرپذیر 332میلیارد دلاری آمریکا، 131 میلیارد دلاری چین، 42 میلیاردی هند و 1.5میلیارد دلاری ترکیه نیست.

ارقام اعلام شده در گزارش Startups.watch نشان می‌دهد وضعیت ایران حتی در میان کشورهای خاورمیانه هم قابل قبول نیست. امارات که هم زمان با بالاگرفتن اعتراض‌ها به طرح صیانت در ایران، حضور استارتاپ‌ها و فعالین تکنولوژی ایرانی را در کشور خود تسهیل می‌کرد، در سال 2021 سرمایه‌گذاری 1.3میلیارد دلاری داشته است.

عربستان با 558میلیون دلار، بحرین 111میلیون دلار و حتی اردن با 78میلیون دلار، سرمایه‌گذاری خطرپذیر بیشتری در مقایسه با ایران طی سال 2021 داشته‌اند.

البته رقم دلاری سرمایه‌گذاری خطرپذیر ایران که از سوی انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر گزارش شده از کشوری همچون مراکش بالاتر بوده است.

به نظر می‌رسد تحریم‌های چند سال اخیر و عدم ورود سرمایه جدید به کشور، اکوسیستم استارتاپی را با مشکلی جدی مواجه کرده است. هر چه سرمایه‌گذاری در این حوزه اندک باشد، رشد این شرکت‌ها و تولد استارتاپ‌هایی که می‌توانند تسهیل‌گر زندگی مردم باشد، سخت‌تر می‌شود.

مشکلات عرضه اولیه استارتاپ‌ها در بورس نیز خود معضل دیگری است که مانع سرمایه‌گذاری‌های جدید در این حوزه می‌شود. واقعیت این است که عرضه استارتاپ‌ها در بورس به معنی افزایش جذابیت ورود سرمایه‌گذاران جسور در اکوسیستم استارتاپی کشور است، چراکه سودآوری سرمایه‌گذاری جسورانه وابسته به فرآیند خروج (Exit) مناسب است. تا زمانی که مشکل خروج حل نشود، کسی پولش را در استارتاپ‌ها حبس نمی‌کند.