بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، در سال گذشته بیش از ۳۰ درصد فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم انسانی و مهندسی نتوانسته‌اند شغلی متناسب با تحصیلاتشان پیدا کنند. این آمار زنگ خطر را برای نظام آموزشی و سیاست‌گذاران اقتصادی به صدا درآورده است.
لیلا نادری، استاد اقتصاد دانشگاه تهران، معتقد است که محتوای آموزشی دانشگاه‌ها باید با نیازهای روز به‌روزرسانی شود. او می‌گوید: «تا زمانی که آموزش‌های دانشگاهی به سمت مهارت‌محوری حرکت نکند، نمی‌توان انتظار داشت فارغ‌التحصیلان به‌راحتی جذب بازار کار شوند.» نادری بر اهمیت کارآموزی عملی، آموزش‌های بین‌رشته‌ای و مهارت‌آموزی تأکید دارد.
عباس نظری، مدیر منابع انسانی یک شرکت فناوری در اصفهان، می‌گوید: «ما به دنبال نیروی کاربلد هستیم، نه صرفاً مدرک‌دار. دانشجویانی که تجربه پروژه‌های واقعی دارند، شانس بیشتری برای استخدام دارند.» این دیدگاه نشان‌دهنده تغییر نگاه بازار کار به سمت مهارت‌های عملی است.
کارشناسان معتقدند برای اتصال فارغ‌التحصیلان به بازار کار، سه عامل باید هم‌زمان تقویت شوند:
بازنگری آموزش عالی: تمرکز بر مهارت‌محوری به جای مدرک‌گرایی.
ارتباط صنعت و دانشگاه: طراحی مسیرهای شغلی با همکاری بخش خصوصی.
حمایت دولتی: پشتیبانی از استارتاپ‌ها و کارآفرینی برای جذب نیروی جوان.
برهان صلواتی، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی کردستان، اشتغال فارغ‌التحصیلان را اولویت اصلی دولت می‌داند. او تأکید می‌کند: «بازنگری در سرفصل‌های درسی و آموزش مهارت‌های موردنیاز بازار کار، کلید حل مشکل بیکاری است.» صلواتی معتقد است که ارتباط مستقیم دانشگاه‌ها با صنعت و بخش خصوصی می‌تواند نیروی متخصص تربیت کند و به رشد اقتصادی کمک کند.
صلواتی با انتقاد از فرهنگ مدرک‌گرایی و رویای «پشت میز نشینی»، می‌گوید: «بسیاری از فارغ‌التحصیلان تصور می‌کنند کار خوب یعنی شغلی دفتری با درآمد بالا و بدون تلاش زیاد. اما واقعیت بازار کار به مهارت و تجربه وابسته است.» او تأکید می‌کند که تجربه حتی در مشاغل ساده نیز می‌تواند دانشجویان را برای آینده شغلی آماده کند.
برای کاهش بیکاری فارغ‌التحصیلان، دانشگاه‌ها باید به مرکزی برای توانمندسازی دانشجویان تبدیل شوند. همکاری صنعت و دانشگاه، بازنگری در نظام آموزشی و ترویج فرهنگ مهارت‌آموزی، مسیری است که می‌تواند نسل جدید را به بازار کار متصل کند.
