همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: مطالعات انجام‌شده در کشور نشان می‌دهد که حدود ۳۰ درصد از ایرانی‌ها به درجاتی از رفلاکس معده مبتلا هستند. آماری که در استان‌های مختلف ممکن است تفاوت داشته باشد.
این بیماری بیش از ۱۵ علامت و نشانه دارد اما شایع‌ترین آنها احساس ترش کردن، بازگشت اسید و غذای هضم‌نشده به گلو یا دهان، سوزش سر دل، گلودرد، معده‌درد، آروغ زدن مکرر و احساس وجود یک توده یا گیر کردن چیزی در گلو است. در موارد مزمن یا شدید ممکن است فرد دچار دندان‌ساییدگی یا پوسیدگی ناشی از اسید معده هم شود.
به گفته کارشناسان، رفلاکس معده شایع‌ترین بیماری گوارشی در ایران و جهان است و با آن که در اغلب موارد خطرناک نیست و با رعایت سبک زندگی سالم قابل کنترل است، اما در صورت عدم درمان و عدم کنترل می‌تواند به سرطان مری منجر شود.
پرخوری و چاقی ممنوع
دکتر ایرج خسرونیا، فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد در گفتگو با همشهری‌آنلاین، درباره این بیماری به موضوع مهمی اشاره می‌کند: رفلاکس معده بیشتر در افرادی دیده می‌شود که سابقه اضافه‌وزن و چاقی داشته‌اند و بعد از آن کاهش وزن شدید داشته‌اند و لاغر شده‌اند، همچنین در زنان باردار و افرادی که پرخوری می‌کنند یا وعده‌های غذایی سنگین مصرف می‌کنند.
به گفته خسرونیا، گاهی افراد لاغر هم به دلیل عادت به پرخوری یا کاهش ناگهانی در وزن دچار رفلاکس می‌شوند. همچنین وجود فتق در ناحیه دیافراگم که بین مری و معده قرار دارد، می‌تواند علت بروز این مشکل باشد.
به گفته این فوق تخصص بیماری‌های گوارش، رفلاکس معده زمانی اتفاق می‌افتد که اسید معده به مری برمی‌گردد و باعث بروز علائمی مانند احساس ترش کردن، سوزش در ناحیه پشت جناغ سینه (سوزش سر دل)، درد در معده و گلو و ... می‌شود. این عارضه معمولاً ناشی از ضعف در عملکرد اسفنکتر تحتانی مری است؛ دریچه‌ای که بین مری و معده قرار دارد و زمانی که شل می‌شود، اجازه می‌دهد اسید معده به سمت مری برگردد.
اسفنکتر تحتانی مری (LES) یک حلقه عضلانی است که در انتهای تحتانی مری و درست قبل از اتصال مری به معده قرار دارد. این اسفنکتر به طور معمول بسته است و از بازگشت اسید معده و محتویات آن به مری جلوگیری می‌کند. زمانی که غذا می‌خوریم، LES شل می‌شود تا غذا بتواند وارد معده شود و بعد دوباره بسته می‌شود تا از برگشت غذا و اسید جلوگیری کند. اختلال عملکرد این اسفنکتر می‌تواند منجر به بیماری رفلاکس معده به مری شود.
دکتر خسرونیا می‌گوید: زمانی که فشار داخل شکم افزایش پیدا می‌کند، دیافراگم هم تحت تأثیر قرار می‌گیرد و شل می‌شود و این حالت، عبور آسان‌تر اسید معده به مری را ممکن می‌سازد.
این رفلاکس به سرطان منجر می‌شود
به گفته کارشناسان، ۹۵ درصد موارد رفلاکس خطرناک نیستند و تبدیل به سرطان نمی‌شوند، اما کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. اما آیا این بیماری قابل کنترل یا درمان است؟ دکتر خسرونیا در این زمینه تاکید می‌کند که رفلاکس با درمان دارویی (داروهایی برای کاهش اسید معده)، پرهیز از پرخوری و تغییر در سبک زندگی قابل درمان و کنترل است و ممکن است به مرور زمان بهتر شود. منظور از پرخوری، خوردن بیش از حد ظرفیت معده در یک وعده است؛ به‌طوری‌که معده بیش از اندازه پُر شود و منظور از اصلاح سبک زندگی هم تغییر در رژیم غذایی است.
به گفته این فوق تخصص بیماری‌های گوارش مصرف غذاهای چرب، غذاهای سرخ‌کردنی، خوراکی‌های شیرین مثل شیرینی، شکلات، کاکائو به خصوص اگر چرب باشند، فست‌فودها، خوراکی‌های شور مثل چیپس و پفک و ...، خوراکی‌های ترش، قهوه و چای پررنگ می‌توانند این عارضه را تشدید کنند. بنابراین کاهش مصرف آنها توصیه می‌شود. او می‌گوید: مصرف ادویه‌های تند یا غذاهای پر ادویه در تشدید این بیماری کمتر تاثیر دارد اما مصرف زیاد ادویه هم بهتر است محدود شود.
آیا رفلاکس در همه موارد خطرناک است؟ دکتر خسرونیا در این باره توضیح می‌دهد: رفلاکس در بیشتر موارد خطرناک نیست اما اگر ادامه پیدا کند و بدون درمان باقی بماند، می‌تواند باعث آسیب جدی به مخاط مری شده و در درازمدت خطراتی از جمله ابتلا به سرطان مری را به دنبال داشته باشد. بنابراین درمان و پیگیری آن ضروری است.
چطور از تشدید رفلاکس پیشگیری کنیم؟
متخصصان گوارش تاکید دارند که با چند تغییر ساده در سبک زندگی خود می‌توانیم به تسکین علائم رفلاکس معده کمک کنیم. توصیه‌های زیر را دکتر خسرونیا به عنوان فوق تخصص بیماری‌های گوارش مطرح کرده است؛
* از پرخوری و خوردن غذای چرب، تند، ترش و سرخ‌شده پرهیز کنید.
* بلافاصله بعد از خوردن غذا دراز نکشید (حداقل تا ۲ ساعت صبر کنید).
* بین وعده شام و زمان خواب فاصله بیندازید و بلافاصله بعد از شام نخوابید.
* وزن خود را متعادل نگه دارید. چون چاقی به خصوص چاقی شکمی، یکی از عوامل تشدید رفلاکس است.
* خودسرانه دارو مصرف نکنید و حتما طبق تجویز پزشک مصرف کنید.
* از نوشیدنی‌های گازدار مثل نوشابه‌ها، کافئین‌دار مثل قهوه، الکل و سیگار دوری کنید یا مصرف آنها را کاهش دهید.
سیگار به طور مستقیم باعث تشدید رفلاکس معده می‌شود. چون باعث شل شدن دریچه بین معده و مری (اسفنکتر تحتانی مری) می‌شود که وظیفه‌اش جلوگیری از برگشت اسید است، منجر به کاهش ترشح بزاق می‌شود که نقش خنثی‌کننده اسید را دارد، موجب کند شدن تخلیه معده می‌شود که همین باعث ماندن طولانی‌تر غذا و اسید در معده می‌شود و مخاط مری را تحریک می‌کند.
* موقع خواب از بالش بلندتری استفاده کنید یا یک بالش اضافه زیر سرتان بگذارید تا سر و قفسه سینه کمی بالاتر از سطح زمین باشد و موقع خواب، اسید معده به سمت مری برنگردد.
* لباس‌های تنگ نپوشید. فشار به شکم باعث تشدید علائم می‌شود.
* آدامس بدون قند بجوید؛ بزاق بیشتر می‌تواند به کاهش اسید کمک کند.
* استرس خود را کنترل کنید؛ استرس می‌تواند علائم رفلاکس را بدتر کند.
* اگر علائم ادامه‌دار یا شدید بودند، حتما به متخصص گوارش مراجعه کنید.
مطالعات پژوهشگران ایرانی نشان می‌دهد که حدود ۳۰ درصد از غذای مصرفی مردم ایران اضافه است و ۷۰ درصد جمعیت دچار اضافه‌وزن یا چاقی هستند که خود، یکی از عوامل اصلی رفلاکس است. به گفته کارشناسان، شکم بزرگ، یکی از مهم‌ترین عوامل تحریک علائم این بیماری است. پس لازم است وزن خود را همیشه کنترل کنیم.
