صدای دستگاه‌ها در سکوت سرد بیمارستان طنین انداخته بود. مادر روی صندلی کنار تخت خم شده بود و موهای پسرش را نوازش می‌کرد؛ همان پسری که تا چند روز پیش پرانرژی، لبخند به لب، روی موتور نشسته بود و می‌خواست برای خواهر کوچکش هدیه تولد بخرد.
حالا اما، پزشکان می‌گفتند مرگ مغزی شده است؛ مغزش برای همیشه خاموش شده، اما قلبش هنوز می‌تپد؛ با کمک دستگاه. خانواده در شوک بودند، ناباور، گرفتار بین امید و واقعیت مانده‌اند.
پرستار آرام گفت: «اگر رضایت بدهید، اعضای بدنش می‌تونه جان چند نفر رو نجات بده. الان پنج بیمار در همین بیمارستان منتظر کلیه و کبد هستن…»
مادر سرش را بلند کرد، اشک در چشمانش حلقه زده بود. شاید این، تنها راهی بود که بخشی از فرزندش زنده بماند و در بدن‌های دیگری زندگی کند.
روز اهدای عضو، روز ی است که در آن اهمیت بخشیدن به زندگی دیگران از طریق اهدای اعضای بدن برجسته می‌شود. در این روز، یادآوری می‌کنیم که اهدای عضو نه تنها به نجات جان انسان‌ها می‌انجامد، بلکه فرصتی برای عمل به مسئولیت اجتماعی و اخلاقی است که هر یک از ما در قبال هم‌نوعان خود داریم. اعضای بدن انسان می‌توانند پس از مرگ مغزی یا در صورت نیاز فوری، زندگی جدیدی را برای بیماران نیازمند به پیوند فراهم کنند.
از این رو با امید قبادی ناب رئیس هیأت مدیره انجمن اهدای عضو ایرانیان به گفتگو پرداختیم تا از چالش‌ها و روند اهدای عضو در ایران بیشتر بدانیم.
مشارکت مردم و روند صدور کارت‌های اهدای عضو چگونه است؟
یکی از نکات جالب توجه، افزایش چشمگیر کارت‌های اهدای عضو است که روی گواهینامه‌ها قرار می‌گیرد. این نشان‌دهنده تمایل بالای مردم برای مشارکت در فرهنگ اهدای عضو است، حتی بدون اینکه تبلیغات گسترده‌ای انجام شود. با وجود اینکه پویش‌ها هنوز آغاز نشده، این آمار نشان‌دهنده تغییر تدریجی در نگرش‌ها و آگاهی مردم است. این موفقیت، خصوصاً در مقایسه با آمارهای گذشته، به‌طور خاص از تلاش‌های سردار حسینی و تیمش در پلیس راهور تهران و همکاری با وزارت بهداشت و سایر نهادها حکایت دارد.
پیوند اعضا به‌صورت رایگان است؟
یکی از ویژگی‌های منحصر به‌فرد ایران این است که پیوند اعضا از افراد مرگ مغزی کاملاً رایگان انجام می‌شود. این تفاوت بزرگ با بسیاری از کشورهای دیگر است که در آن‌ها بیمار مجبور است برای دریافت پیوند از اعضای فرد مرگ مغزی هزینه‌های قابل توجهی پرداخت کند. این امر نه‌تنها نشان‌دهنده سطح بالای فرهنگ ایثار در ایران است، بلکه باعث دسترسی بیشتر افراد نیازمند به پیوند می‌شود. ایران در این زمینه دستاوردهای قابل توجهی دارد که شایسته معرفی جهانی است.
قوانین مربوط به صادرات اعضا و اهدای عضو اتباع چیست؟
در ایران صادرات اعضا (یا ارگن ترافیکینگ) به هیچ وجه مجاز نیست و طبق قانون کشور به‌طور جدی با آن برخورد می‌شود. این سیاست یکی از نقاط قوت و قابل دفاع در نظام سلامت ایران است که مانع سوءاستفاده از وضعیت بحرانی افراد نیازمند پیوند در کشورهایی دیگر می‌شود. علاوه بر این، پیوند اعضا بین ایرانی‌ها و اتباع خارجی (مانند افغان‌ها) تنها در صورتی مجاز است که فرد دارای شناسنامه ایرانی یا کد آمایش باشد. این قوانینی که برای پیوند اعضا از اتباع افغان به افغان‌ها و بالعکس وضع شده، به منظور جلوگیری از سوءاستفاده و تجارت غیرقانونی اعضا است.
پیوند اعضا از زنده را داریم؟
در مورد پیوند کلیه از فرد زنده، اگرچه این نوع پیوند تحت نظارت شدید وزارت بهداشت قرار دارد و هزینه‌های آن نیز تعیین شده است، باید به این نکته توجه داشت که این نوع پیوند مشروط به توافق بین فرد اهداکننده و گیرنده است و برای جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده، دولت هزینه‌ها را به دقت نظارت می‌کند.
پیوند اعضا در ایران با وجود دستاوردهای علمی و فنی قابل توجه، هنوز نیازمند تغییرات عمده فرهنگی است. در این زمینه، باید آگاهی مردم درباره مرگ مغزی، اهدای عضو، و همچنین حقوق قانونی افراد بیشتر از پیش تقویت شود تا رضایت عمومی برای اهدای عضو در موقعیت‌های بحرانی افزایش یابد. این وظیفه فقط بر عهده وزارت بهداشت یا رسانه‌ها نیست، بلکه باید همه نهادها و مسئولین دست به دست هم دهند تا فرهنگ اهدای عضو در ایران به یک فرهنگ فراگیر و پذیرفته‌شده تبدیل شود.
