همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: یک کشف مهم در دنیای تکنولوژی پزشکی نشان می‌دهد سلول‌ها نه‌تنها زنده مانده‌اند، بلکه نقش فعالی در بازسازی دارند و بافت‌های آسیب‌دیده را به شکلی شگفت‌آور «بازآفرینی» می‌کنند.
احیای برنامه‌ریزی‌شده سلولی
سوختگی‌ها همواره یکی از سخت‌ترین آسیب‌ها در درمان بوده‌اند: نواحی گسترده، خطر بالای عفونت و اسکار. اما اکنون محققان با کشف پدیده‌ای موسوم به «احیای برنامه‌ریزی‌شده سلولی» توانسته‌اند سلول‌های نزدیک به مرگ را به زندگی بازگردانند. این کشف، نه‌تنها روش‌های درمانی را متحول کرده، بلکه درک ما از مرزهای مرگ سلولی را نیز تغییر داده است. در ادامه، به بررسی گام‌به‌گام این پدیده شگفت‌آور و کاربردهای نوین آن در درمان سوختگی‌ها می‌پردازیم.
چگونگی بازگشت سلول‌ها
پژوهشگران موسسه CSIR هند، فرآیندی کشف کرده‌اند که سلول‌های نزدیک به مرگ، تحت شرایط خاص، دوباره عملکرد خود را بازیابی می‌کنند.
این پدیده در مدل‌های موشی، بازسازی قرنیه، دم وزغ‌ها و تولید سلول‌های بنیادی خون در مگس میوه مشاهده شده است.
این فرآیند به‌عنوان «احیای برنامه‌ریزی‌شده سلولی» شناخته می‌شود و نشان می‌دهد مرز بین زندگی و مرگ سلولی انعطاف‌پذیرتر از آن چیزی است که پیش‌تر تصور می‌شد.
بیشتر بخوانید :
پنجره‌ای نو برای درمان سوختگی
مطالعات بالینی نشان داده‌اند استفاده از کراتینوسیت‌ها، فیبروبلاست‌ها و سلول‌های بنیادی مزانشیمی (MSCs) باعث تسریع در ترمیم، کاهش التهاب و بهبود کیفیت پوست می‌شود.
این روش‌ها می‌توانند عوارض ناشی از سوختگی‌های گسترده را به طور قابل‌توجهی کاهش دهند.
نوآوری‌های همگرا: هیدروژل، چاپ زیستی و سلول‌درمانی
ترکیب MSC ها با هیدروژل‌های پیشرفته و فناوری چاپ سه‌بعدی زیستی، امکان ترمیم شخصی‌سازی‌شده و دقیق‌تر را فراهم می‌کند.
نانوتکنولوژی در این فرآیند، به بهبود تحویل سلول‌ها و افزایش سرعت بازسازی کمک می‌کند.
منشأ سلول‌ها: از پوست سوخته خود بیمار
استفاده از سلول‌های بنیادی استخراج‌شده از پوست خود بیمار، امکان درمان بیماران با محدودیت پوست سالم را فراهم می‌کند.
این فناوری در مراحل کارآزمایی بالینی فاز یک در حال ارزیابی است و نتایج اولیه امیدبخش هستند.
گام بلند برای درمان سوختگی‌ها
در استرالیا، آزمایشی موفق انجام شد که در آن پوست آزمایشگاهی ساخته شده از سلول‌های بیمار روی سوختگی اعمال شد.
این روش، خطر عفونت، درد و اسکار را کاهش داده و در عرض چهار هفته، لایه‌های گسترده‌ای از پوست تولید می‌کند.
احیای سلول‌ها از مرز مرگ
تحولات اخیر در درمان سوختگی، مرزهای علم و شگفتی را در هم آمیخته‌اند. از پدیده «احیای سلول‌ها از مرز مرگ» گرفته تا استفاده از سلول‌های بنیادی خود بیمار و تولید پوست آزمایشگاهی، این تکنولوژی‌ها دیگر رؤیا نیستند؛ بلکه نسخه‌های عملی آینده پزشکی هستند.
بااین‌حال، چالش‌هایی همچنان باقی است: درک مکانیزم دقیق بازسازی سلولی و تضمین ایمنی طولانی‌مدت درمان‌ها. مسیر پیش رو پر از معماهای علمی است.
