همشهری آنلاین - محمد سرابی: بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران، جمعیت کشور امسال بیش از ۸۶ میلیون نفر است. میانگین سنی ایرانی‌ها ۳۵ سال است و بیشتر جمعیت در این سن قرار گرفته‌اند اما به دلیل کاهش تعداد تولدها، جمعیت ایران مانند کشورهای ژاپن، فنلاند، ایتالیا، آلمان و ... به سمت سالمندی هرچه بیشتر پیش می‌رود. معیار سالمندی عبور از سن ۶۵ سال است که در این کشورها از ۲۰ درصد بیشتر شده.
سال ۱۳۶۵ در تقویم جمعیتی ایران یک نقطه عطف است. تا این سال میزان سالمندی جمعیت کشور در حال کاهش یا بنا به بعضی آمارها ثابت مانده بود. از این سال دو اتفاق همزمان نسبت بچه‌ها به پیرها را تغییر داد. تعداد سالمندان بیشتر شد و تعداد نوزادان تازه متولد شده ناگهان کاهش پیدا کرد. در این سال‌ها ایران درگیر مشکلات اقتصادی بود. شهرها به سرعت رشد پیدا می‌کردند و درگیر ترافیک و آلودگی هوا می‌شدند و جنگ تحمیلی ادامه داشت.
وضعیت سالمندی امسال
می‌دانیم که تا دو دهه دیگر بخش زیادی از جمعیت ایران پیر خواهد بود اما با اطلاعات امروزی می‌شود فهمید که در جاده پیرشدن، زن‌ها از مردها جلو می‌زنند.
میزان سالمندان کشور حدود ۷ درصد جمعیت است اما همین امروز هم نسبت سالمندی زنان از مردان بیشتر است. زنان ۱.۲ درصد بیشتر و ۴۰۰ هزار نفر بیشتر «پیر» هستند.
این نکته زمانی اهمیت پیدا می‌کند که بدانیم تعداد کلی زنان ایرانی از مردان کمتر است یعنی زنان در نسبت کلی جمعیت و همینطور در سن کار (از ۱۵ سال به بالا) اندکی کمتر از مردان است. پس با وجود اینکه جمعیت زنان از مردان کمتر است، تعداد زنان مسن از مردان مسن بیشتر است. آن‌هم در شرایطی که هنوز تا رسیدن به شرایط کشورهای سالمند فاصله داریم.
وضعیت سالمندی آینده
بررسی آمارهای سال ۱۳۳۵ تا امروز چشم‌اندازی به سمت آینده را نشان می‌دهد که در آن‌ها هم تعداد زنان پیر از مردان پیر بیشتر خواهد بود. از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۵ جمعیت زنان و مردان پیر برابر بود. از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۸۵ تعداد مردان پیر بیشتر شد. در سال ۱۳۹۰ تعداد دو طرف برابر شد و از سال ۱۳۹۵ در مسیری قرار گرفتیم که تا امروز ادامه دارد و به نظر می‌آید که در آینده هم تداوم پیدا خواهد کرد. در این سال جمعیت زنان پیر ۱۰۰ هزار نفر از مردان بیشتر شد. هر سال فاصله بین زنان و مردان افزایش پیدا کرد و اطلاعات مرکز آمار نشان می‌دهد که در سال ۱۴۳۰ تعداد زنان پیر دست کم ۱.۲ میلیون نفر از مردان بیشتر می‌شود. ۱۴۳۰ همان سالی است که حدود یک پنجم جمعیت کشور سالمند می‌شوند. حدود یک قرن قبل از این تاریخ یعنی در سال ۱۳۳۵ فقط ۴ درصد جمعیت کشور بیش از ۶۵ سال داشتند.
عوارض سالمندی
افزایش سن به تنهایی نشانه مشخصی از بحران فردی و اجتماعی نیست اما برخی از اتفاقاتی که در کنار افزایش سن رخ می‌دهد، آن را تبدیل به موضوعی قابل تامل می‌کند. با بالا رفتن سن شخص از بازار کار خارج می‌شود، درآمدها کم یا قطع خواهد شد و در مقابل هزینه‌های بهداشت و درمان افزایش پیدا می‌کند. همین امروز نیز صندوق‌های بازنشستگی اکنون دچار مشکلات مالی شدید هستند و پرداختی‌های آن‌ها کفاف مخارج زندگی بازنشستگان را نمی‌کند. بسیاری از سالمندان بیمه تکمیلی ندارند و برای زندگی به خانواده خود وابسته هستند. در پژوهش شورای ملی سالمندان که سال ۱۴۰۱ انجام شد آمده است که «تنها زیستی» زنان سالمند از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵ دوبرابر شده و به مناطق روستایی هم گسترش پیدا کرده است. ادامه این کاستی‌ها در کنار افزایش کلی تعداد زنان سالمند، پدیده زنان پیر تنها را تبدیل به یکی از مشکلات جمعیتی ایران در سال‌های آینده خواهد کرد.
۸۶ میلیون و ۵۶۲ هزار نفر: جمعیت ایران
۳.۶ میلیون نفر: تعداد سالمندان زن
۸.۴ درصد: نسبت سالمندی زنان
۳.۲ میلیون نفر: تعداد سالمندان مرد
۷.۲ درصد: نسبت سالمندان مرد
۴۲.۹ میلیون نفر: جمعیت زنان
۲۹.۸ میلیون نفر: زنان در سن اشتغال
۹.۵ میلیون نفر: دختران زیر ۱۵ سال
۴۳.۶ میلیون نفر: جمعیت مردان
۳۰.۶ میلیون نفر: مردان در سن اشتغال
۹.۹ میلیون نفر: پسران زیر ۱۵ سال
