به گزارش همشهری آنلاین، در میان خطرات رانندگی، قطع ناگهانی یا ضعف شدید سیستم ترمز یکی از پرتنش‌ترین وضعیت‌هایی است که ممکن است هر راننده‌ای با آن مواجه شود. تصور کنید در سرعت بالا در بزرگراه حرکت می‌کنید و ناگهان متوجه ترمز بریدن خودرو می‌شوید؛ پدال ترمز بی‌اثر شده و خودرو به کندی پاسخ می‌دهد. در آن لحظات، تصمیمی سریع و دقیق می‌تواند تفاوت بین حادثه و بقا باشد.
اطلاع از دلایل ترمز بریدن خودرو و آشنایی با روش‌های عملی مقابله در لحظه، نه تنها جان شما و سرنشینان را محافظت می‌کند، بلکه به کاهش خسارات خودرو کمک می‌کند. در این مقاله، ابتدا به دلایل احتمالی می‌پردازیم، سپس روش‌های تشخیص و واکنش فوری را بررسی می‌کنیم و در نهایت راهکارهای پیشگیری و شرایط مراجعه به تعمیرگاه را توضیح می‌دهیم.
ترمز بریدن چیست؟
ترمز بریدن خودرو به وضعیتی گفته می‌شود که سیستم ترمز خودرو نتواند به درستی عمل کند یا عملاً بی‌اثر شود. در این حالت، پدال ترمز ممکن است بسیار نرم شود، خیلی پایین برود یا بدون پاسخ باقی بماند. اگر راننده نتواند خودرو را متوقف یا سرعت آن را به خوبی کاهش دهد، خطر وقوع تصادف به شدت افزایش می‌یابد.
این مشکل می‌تواند به صورت تدریجی ظاهر شود (کاهش تدریجی توان ترمز) یا ناگهانی بروز کند و علائم اولیه ممکن است مورد توجه قرار نگیرند تا وقتی که وضعیت بحرانی شود.
بیشتر بخوانید: افزایش طول عمر سیستم ترمز خودرو با این ترفندهای ساده
دلایل فنی یا محیطی بروز ترمز بریدن
در ادامه فهرستی از عوامل رایج را با شرح مختصر می‌بینید:
- نشتی مایع ترمز (روغن ترمز): یکی از مهم‌ترین دلایل. اگر لوله‌ها، اتصالات، سیلندر چرخ یا سیلندر اصلی دچار نشت شوند، فشار هیدرولیکی سیستم کاهش می‌یابد و ترمز کارایی خود را از دست می‌دهد.
- هوا در مدار ترمز: اگر هوا وارد لوله‌های ترمز شود، فشاری که توسط پدال وارد می‌شود به خوبی منتقل نمی‌شود و عملکرد ترمز مختل می‌شود.
- فرسودگی لنت و دیسک: با کاهش ضخامت لنت و عدم تعویض به موقع لنت یا ساییدگی سطح دیسک ترمز، درگیر شدن کافی بین لنت و دیسک صورت نمی‌گیرد و توان ترمز کاهش می‌یابد.
- گرمای زیاد و فید ترمز: در مسیرهای سراشیبی یا استفاده مکرر از ترمز، سیستم ترمز داغ می‌شود و عملکرد آن کاهش می‌یابد؛ اصطلاحاً فید (Fade) رخ می‌دهد.
- خرابی بوستر یا سرویس ترمز: نقص در بوستر (تقویت‌کننده ترمز) یا در اجزای مکانیکی سیستم مانند سیلندر اصلی می‌تواند باعث کم شدن نیروی تقویتی لازم شود.
- کاهش کیفیت مایع ترمز (آلودگی یا رطوبت): مایع ترمز نامرغوب یا جذب رطوبت، نقطه جوش آن را کاهش می‌دهد و در شرایط حرارت بالا تبدیل به بخار می‌شود که مانع عملکرد مناسب می‌شود.
- مشکلات نصب یا تعمیر ناصحیح: اگر قطعات جدید به درستی نصب نشوند یا تعمیرات به شیوه نادرست انجام شود، فشار و عملکرد سیستم دچار اختلال می‌شود.
بیشتر بخوانید: از کجا بفهمیم جلوبندی خودرو خراب است؟ نشانه‌های خرابی جلوبندی
روش‌های تشخیص اولیه در حین رانندگی یا قبل از وقوع بحران
تشخیص زودهنگام مشکل ترمز می‌تواند فرصت جلوگیری از حادثه را فراهم کند. به این نشانه‌ها دقت کنید:
- هنگام فشار دادن پدال ترمز، پدال بیش از حد نرم می‌شود یا خیلی پایین می‌رود
- صدای غیرطبیعی مانند سوت، جیر یا زوزه هنگام ترمزگیری
- احساس لرزش در پدال ترمز یا فرمان هنگام ترمز
- کاهش محسوس توان توقف در سرعت‌های معمول
- دیدن لکه روغن یا رطوبت زیر خودرو در اطراف چرخ‌ها یا زیر موتور
- علامت هشدار ترمز در صفحه آمپر روشن شود
- پس از ترمزگیری سنگین بوی سوختگی یا داغی زیاد قطعات ترمز
- اگر خودرو در شیب زیاد قرار دارد و عملکرد ترمز ضعیف‌تر می‌شود
اگر یکی یا چند مورد از این علائم دیدید، باید وضعیت خودرو را جدی بگیرید.
بیشتر بخوانید: آشنایی با زمان و دلایل تعویض روغن ترمز
واکنش فوری وقتی ترمز برید
وقتی مطمئن می‌شوید که سیستم ترمز به درستی عمل نمی‌کند، باید سریع و خونسرد وارد عمل شوید:
- پمپ کردن پدال ترمز
چند بار پدال را به سرعت فشار دهید و رها کنید تا فشار هیدرولیک ممکن است دوباره برقرار شود. این کار گاهی مؤثر است اگر مشکل هوا در مدار باشد. - استفاده تدریجی از ترمز دستی
به آرامی و مرحله‌به‌مرحله ترمز دستی را بکشید. اگر ناگهانی آن را کامل بکشید ممکن است چرخ‌ها قفل شوند و کنترل خودرو از دست برود. - انتقال دنده به حالت پایین‌تر
در خودروهای دستی، دنده را کاهش دهید (مثلاً از ۵ به ۴ یا ۳). در خودروهای اتوماتیک، حالت‌های L یا ۲ را انتخاب کنید تا موتور به کاهش سرعت کمک کند. - استفاده از ترمز موتور
با کاهش تدریجی دنده، موتور مقاومت ایجاد می‌کند و سرعت کمتر می‌شود. - مسیر فرار و سطوح کم‌خطر را انتخاب کنید
اگر امکان دارید به شانه راه، مسیر خاکی، مسیر سبز یا سطحی با اصطکاک کمتر بروید. در جاده‌های کوهستانی معمولاً رمپ اضطراری (Emergency Escape Ramp) تعبیه شده است، در صورت وجود، از آن استفاده کنید. - هشدار به سایر رانندگان
چراغ‌های خطر (فلاشر) را روشن کنید و با بوق زدن علامت دهید تا دیگران متوجه وضعیت شوند و فاصله بگیرند. - حرکت روان و کنترل شده به سمت توقف
اجازه ندهید خودرو منحرف شود؛ فرمان را محکم نگه دارید و با کنترل مسیر، به تدریج سرعت را کاهش دهید. - پس از رسیدن به توقف کامل، خودرو را خاموش کنید
موتور را خاموش کنید تا فشار اضافی در سیستم‌ها کم شود و خطرات بعدی کاهش یابد.
بیشتر بخوانید: سیستم ESP در خودرو چیست و چگونه باعث پایداری می‌شود؟
نکات پیشگیرانه برای کاهش احتمال بروز ترمز بریدن
برای اینکه هرگز دچار این وضعیت خطرناک نشوید یا احتمال آن را کاهش دهید، رعایت این نکات ضروری است:
- بررسی مداوم سطح مایع ترمز و تعویض آن طبق زمان‌بندی کارخانه
- استفاده از مایع ترمزی با کیفیت بالا و مناسب مشخصات خودرو
- تعویض به‌موقع لنت‌ها و دیسک‌ها هنگامی که به حد مجاز برسند
- هواگیری دوره‌ای سیستم ترمز، به ویژه پس از تعمیرات
- چک کردن وضعیت لوله‌ها، اتصالات و سیلندرها برای نشت احتمالی
- اجتناب از ترمز گرفتن مستمر در مسیرهای سراشیبی؛ زمان‌بندی صحیح ترمز و استفاده از موتور در کاهش سرعت
- سرویس دوره‌ای بوستر، سیلندر اصلی و اجزای تقویتی ترمز
- در مسافرت‌ها و شرایط سخت، بررسی وضعیت ترمز قبل از شروع مسیر
چه زمان باید به تعمیرگاه مراجعه کنیم؟
در موارد زیر قطعاً نیاز به بررسی تخصصی وجود دارد:
- ترمز به‌طور ناگهانی کامل از کار افتاده
- پدال ترمز خیلی پایین یا نرم شده و دیگر پمپ کردن مؤثر نیست
- صدای غیرمعمول یا لرزش شدید هنگام ترمزگیری
- نشت مایع ترمز در زیر خودرو
- وقتی بعد از کارکرد موقت، دوباره مشکل ترمز بازگردد
- در صورتی که خودرو هنگام ترمز در سرعت‌های مختلف عملکرد متفاوتی نشان دهد
حتی اگر شما توانستید خودرو را متوقف کنید، حتی اگر ظاهراً ترمز دوباره کارکند، مراجعه به تعمیرگاه واجب است؛ چون عملکرد آن ممکن است ناپایدار باشد و در شرایط بحرانی دوباره دچار مشکل شود.
جمع‌بندی و توصیه پایانی: رانندگی امن در دستان شماست
ترمز بریدن وضعیت خطرناکی است که در کمترین زمان ممکن باید با آن مقابله شود. در مواجهه با این مشکل:
۱. آرامش خود را حفظ کنید.
۲. پمپ پدال ترمز را امتحان کنید.
۳. از ترمز دستی به آرامی استفاده کنید.
۴. دنده را کاهش دهید و از ترمز موتور بهره ببرید.
۵. مسیر امن و مسیر فرار را انتخاب کنید.
۶. پس از توقف، حتماً به تعمیرگاه مراجعه کنید.
با رعایت نکات پیشگیرانه مانند نگهداری منظم، بررسی مایع ترمز، هواگیری و تعویض به‌موقع قطعات، می‌توان خطر قطع ترمز را به شدت کاهش داد. به یاد داشته باشید: آماده بودن و آگاهی، کلید ایمنی در جاده‌هاست.
