به گزارش رکنا، مطالعات اخیر نشان می‌دهد که حفظ سلامت مغز و تقویت توانایی‌های شناختی، به‌ویژه در دوران میانسالی و سالمندی، یکی از دغدغه‌های اصلی بسیاری از افراد است. خبر خوب این است که متخصصان علوم اعصاب پنج پیشنهاد مؤثر ارائه کرده‌اند که می‌تواند به افزایش چابکی و عملکرد مغز کمک کند.
با بالارفتن سن، بسیاری از افراد از ضعف حافظه، کاهش تیزهوشی یا حتی خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند زوال عقل و اختلالات شناختی واهمه دارند. این نگرانی‌ها قابل توجیه هستند، اما با رعایت برخی راهکارها می‌توان از چنین خطراتی جلوگیری کرد یا آن‌ها را کاهش داد.
طبق نظرسنجی‌ای که بنیاد دانا در سال ۲۰۲۲ با شرکت بیش از دو هزار شهروند آمریکایی انجام داد، سلامت ذهن و مغز از مهم‌ترین دل‌مشغولی‌های مردم بوده است. با این حال، دوسوم شرکت‌کنندگان عنوان کردند که اطلاعات کافی درباره روش‌های علمی برای محافظت از مغز خود ندارند. برای جبران این خلأ آگاهی، متخصصان علوم اعصاب مجموعه‌ای از راهکارهای عملی و علمی را معرفی کرده‌اند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود.
دکتر وندی سوزوکی، عصب‌شناس و استاد دانشگاه نیویورک، تأکید دارد که پیاده‌روی یکی از ساده‌ترین و درعین‌حال مؤثرترین روش‌ها برای حمایت از سلامت مغز است. او می‌گوید: «فقط ۱۰ دقیقه پیاده‌روی می‌تواند استرس و احساسات منفی مانند افسردگی را کاهش دهد.» این کار با تحریک ترشح مواد شیمیایی مثبت در مغز مانند دوپامین و سروتونین، حال فرد را بهتر می‌کند.
علاوه بر این، ورزش مداوم همچون پیاده‌روی باعث ارتقای عناصر رشد مغزی می‌شود که برای تقویت ساختار و عملکرد مغز ضروری هستند. مهم‌ترین نکته، انجام این کار به‌صورت منظم در طول هفته‌ها و ماه‌ها است. سوزوکی تأکید می‌کند که حتی اگر کسی تا سنین بالا زندگی کم‌تحرکی داشته باشد، شروع پیاده‌روی منظم همچنان می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی داشته باشد.
یکی از روش‌های مهم برای تقویت حافظه و ذهن، به چالش کشیدن خود و پرهیز از تکرار را‌ه‌ها و کارهای گذشته است. دکتر ریچارد رستاک، متخصص مغز و اعصاب، در سن ۸۲ سالگی همچنان مشغول نوشتن کتاب است و این اقدام را یکی از اصول اصلی جوان ماندن مغزش می‌داند. او می‌گوید: «باید همیشه به دنبال یادگیری و انجام کارهای جدید باشید. از یکنواختی فاصله بگیرید و حافظه و ذهن خود را فعال نگاه دارید.»
او و همکارانش فعالیت‌های متعددی برای چالش‌دهی مغز پیشنهاد می‌کنند، از جمله:
روابط اجتماعی خوشایند یک عامل حیاتی در حفظ سلامت مغز به شمار می‌روند. بر اساس اظهارات دکتر سوزوکی، داشتن دوستان و تعاملات معنادار می‌تواند اثرات مثبت بر سلامت ذهنی داشته باشد و حتی طول عمر را افزایش دهد. او می‌گوید: «زمانی که خنده و تعاملات اجتماعی مثبت را تجربه می‌کنید، سطح استرستان کاهش یافته و احساس شادی بیشتری خواهید داشت.»
فعالیت‌هایی مانند صرف غذا یا ورزش با دیگران، علاوه بر فواید فردی خود برای مغز، در گروه و با اشتراک بیشتر اثربخشی بیشتری خواهند داشت.
کنترل و هدایت هیجانات نقش مهمی در تقویت توانایی مغزی ایفا می‌کند. دکتر سوزوکی و دکتر برت معتقدند این مهارت که «هوش هیجانی» نامیده می‌شود، می‌تواند به مدیریت بهتر احساسات و روابط کمک کند.
برای مثال، اگر تجربه‌ای تلخ داشته باشید، هوش هیجانی به شما می‌آموزد که چگونه آن را شناسایی کرده و به‌جای عصبانیت یا غم، سعی کنید خود را آرام کنید. یکی از تکنیک‌های پیشنهادی سوزوکی، «شرطی‌سازی شادی» است که با مرور خاطرات خوشایند، احساسات مثبت تقویت می‌شود.
برای ارزیابی سلامت مغز، آزمون‌هایی مانند «امتیاز مراقبت از مغز» طراحی شده‌اند. این آزمون، پرسش‌هایی درباره سبک زندگی، کیفیت خواب، استرس، و روابط اجتماعی فرد طرح می‌کند و امتیازی نهایی بر اساس این معیارها ارائه می‌دهد. امتیاز بالاتر نشان‌دهنده سلامت بهتر مغز است.
نمونه سؤالات عبارتند از:
پژوهشگران پیشنهاد می‌کنند که در صورت پایین بودن این امتیاز، افراد با تمرکز بر یکی از حوزه‌های ضعف، مراقبت‌های خود را بهبود بخشند.
