• نام دارو: لیز دگزامفتامین
• نام لاتین: Lisdexamfetamine
• نام تجاری: ویاس (Vyvanse)
• رده دارویی: محرک سیستم عصبی مرکزی (CNS Stimulant)
• اشکال دارویی: کپسول خوراکی، قرص جویدنی
• فروش دارو: با نسخه پزشک (داروی کنترلشده Schedule II)
• درمان اختلال کمبود توجه و بیشفعالی (ADHD) در کودکان بالای ۶ سال، نوجوانان و بزرگسالان
• درمان اختلال پرخوری متوسط تا شدید (Binge Eating Disorder - BED) در بزرگسالان
• بهبود تمرکز و کاهش تکانشگری و بیشفعالی در بیماران ADHD
• کاهش تعداد و شدت دورههای پرخوری در BED
• استفاده off-label برای نارکولپسی در برخی موارد تحت نظر پزشک
• کمک به کنترل علائم ADHD در محیطهای آموزشی و کاری
• بهبود عملکرد شناختی در افراد مبتلا به ADHD
• کاهش impulsivity و hyperactivity در کودکان
• درمان علائم مرتبط با اختلالات خوردن در بزرگسالان
• حساسیت شناختهشده به آمفتامینها یا اجزای دارو
• مصرف همزمان یا در ۱۴ روز گذشته مهارکنندههای MAO (مانند فنلزین، سلژیلین)
• بیماریهای شدید قلبی-عروقی مانند آریتمی، فشار خون بالا کنترلنشده یا نارسایی قلبی
• گلوکوم، هیپرتیروئیدیسم شدید یا سابقه سوءمصرف مواد
• سن بیمار
• نوع و شدت بیماری تحت درمان
• نحوه واکنش به اولین مقدار مصرفی دارو
• سایر شرایط پزشکی بیمار
• دوز اولیه برای ADHD در کودکان (۶-۱۲ سال): ۳۰ میلیگرم یک بار در روز صبح
• دوز اولیه برای ADHD در نوجوانان و بزرگسالان: ۳۰-۵۰ میلیگرم یک بار در روز
• دوز حداکثر: ۷۰ میلیگرم در روز
• برای BED: دوز اولیه ۵۰ میلیگرم یک بار در روز، قابل افزایش تا ۷۰ میلیگرم
• کپسولها را کامل ببلعید یا محتویات را در آب، آب پرتقال یا ماست مخلوط کنید و بلافاصله مصرف نمایید
• قرصهای جویدنی را بجوید
• دارو را با یا بدون غذا مصرف کنید، اما از مصرف بعد از ظهر اجتناب کنید تا بیخوابی ایجاد نشود
• دوز را بر اساس پاسخ بیمار تنظیم کنید، افزایش تدریجی ۱۰-۲۰ میلیگرم هر هفته
• در صورت فراموشی دوز، دوز بعدی را دو برابر نکنید
• برای کودکان: نظارت بر رشد و وزن ضروری است
• برای بزرگسالان: نظارت بر فشار خون و ضربان قلب
• مصرف با مایعات فراوان برای جلوگیری از یبوست
• در نارسایی کلیوی، دوز را کاهش دهید
• قطع دارو باید تدریجی باشد
• همیشه طبق دستور پزشک مصرف شود
• از مصرف الکل همزمان اجتناب کنید
• دوز را بدون مشورت تغییر ندهید
• در صورت مسمومیت، فوراً به اورژانس مراجعه کنید
• کاهش اشتها و وزن
• بیخوابی یا اختلالات خواب
• خشکی دهان
• افزایش ضربان قلب (تاکیکاردی)
• افزایش فشار خون
• اضطراب یا تحریکپذیری
• سردرد
• سرگیجه
• تهوع یا استفراغ
• اسهال یا یبوست
• تعریق بیش از حد
• لرزش یا تیکهای حرکتی
• تغییرات خلقی
• افسردگی یا افکار خودکشی (نادر)
• سندرم سروتونین
• مشکلات قلبی مانند آریتمی
• مشکلات بینایی مانند تاری دید
• واکنشهای آلرژیک
• تشنج (در دوزهای بالا)
• اعتیاد و وابستگی
• مشکلات رشد در کودکان
• اختلالات جنسی
• خستگی پس از قطع
• افزایش خطر سکته
• درد شکم
• پرخاشگری
• اختلال تمرکز پس از قطع
• خشکی چشم
• مشکلات گردش خون
• پرش عضلانی
• سیری زودرس
• بهمریختگی سیکل قاعدگی
نکته: در صورت مشاهده هر کدام از این علائم حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
عوارض جانبی لیز دگزامفتامین ویاس
• مهارکنندههای MAO (مانند فنلزین): خطر بحران هیپرتانسیو
• SSRIها و SNRIها (مانند فلوکستین): خطر سندرم سروتونین
• داروهای فشار خون: کاهش اثربخشی
• داروهای اسیدیکننده ادرار (ویتامین C): کاهش جذب
• داروهای قلیاییکننده ادرار (بیکربنات سدیم): افزایش جذب و عوارض
• CYP2D6 inhibitors (مانند پاروکستین): افزایش سطح دارو
• الکل: افزایش عوارض CNS
• داروهای ضدافسردگی سهحلقهای: افزایش اثرات سمپاتیک
• تریپتانها: خطر سندرم سروتونین
• اوپیوئیدها: افزایش افسردگی تنفسی
• St. John’s Wort: افزایش خطر سروتونین
• داروهای ضدصرع: تغییر اثربخشی
• کافئین: افزایش اثرات محرک
• آمفتامینهای دیگر: افزایش خطر
نکته: برای جلوگیری از این تداخل، لیست تمام داروهایی که مصرف می کنید را در اختیار پزشکتان قرار دهید.
• حساسیت به داروهای دیگر: در صورت حساسیت به آمفتامینها یا محرکها، مصرف ممنوع است؛ علائم آلرژی را گزارش دهید.
• مصرف لیز دگزامفتامین (ویاس) در دوران بارداری: دسته C؛ فقط اگر فایده بر ریسک ارجح باشد؛ خطر زایمان زودرس و وزن کم نوزاد؛ نظارت بر نوزاد
• مصرف لیز دگزامفتامین (ویاس) در دوران شیردهی: ترشح در شیر مادر؛ ممکن است به نوزاد آسیب بزند؛ شیردهی توصیه نمیشود یا پمپ و دور ریختن شیر
• مصرف لیز دگزامفتامین (ویاس) در سالمندان: احتیاط به دلیل خطر مشکلات قلبی؛ دوز پایینتر و نظارت بر فشار خون
• مصرف لیز دگزامفتامین (ویاس) در کودکان: تاییدشده از ۶ سال؛ نظارت بر رشد، وزن و فشار خون؛ اجتناب در زیر ۶ سال
• پرو دارو است که در بدن به دکستروآمفتامین فعال تبدیل میشود
• بازجذب دوپامین و نوراپینفرین را در نورونهای پیشسیناپسی مسدود میکند
• آزادسازی این انتقالدهندهها را در فضای خارج سلولی افزایش میدهد
• فعالیت سمپاتیک CNS را تحریک میکند
• تمرکز را بهبود و hyperactivity را کاهش میدهد
• در دمای اتاق (۲۰-۲۵ درجه سانتیگراد) نگهداری شود
• دور از رطوبت و گرما
• در ظروف محکم و مقاوم به نور
• دور از دسترس کودکان و حیوانات
• دارو را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید.
• از افزایش خودسرانه دوز اجتناب کنید تا اعتیاد ایجاد نشود.
• فشار خون و ضربان قلب را منظم چک کنید.
• رژیم غذایی متعادل برای جلوگیری از کاهش وزن بیش از حد.
• از رانندگی تا عادت کردن به اثرات دارو خودداری کنید.
• علائم افسردگی یا اضطراب را گزارش دهید.
• دارو را با کسی به اشتراک نگذارید.
• در صورت بارداری یا شیردهی اطلاع دهید.
مطلبی که مطالعه میکنید صرفا جنبهی افزایش آگاهی دارد؛ خود درمانی و تجویز دارو با تکیه بر این مطالب جایز نیست. برای مصرف دارو حتما به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
گردآوری: بخش سلامت بیتوته