بارداری باعث تغییرات آشکار زیادی در بدن و شرایط جدیدی می‌شود، مثل افزایش وزن، برآمدگی شکم و احتمالاً خستگی، نوسانات خلقی و تهوع. اما خارش در دوران بارداری ممکن است چیزی باشد که شما را غافلگیر کند. چه خارش واژینال داشته باشید، چه خارش پوست یا خارش کلی در سراسر بدن، ممکن است از خود بپرسید چرا کسی در مورد این مزاحمت کمتر شناخته‌شده به شما هشدار نداد!
خارش در دوران بارداری اغلب می‌تواند ناشی از تغییرات هورمونی یا کشیده شدن پوست برای جا دادن به نوزاد در حال رشد شما باشد. ما اینجاییم تا به شما کمک کنیم بفهمید چرا این اتفاق می‌افتد و چگونه می‌توان از خارش در دوران بارداری خلاص شد.
اگرچه همه‌ی افراد باردار دچار این حالت نمی‌شوند، اما حدود ۲۰ درصد از آن‌ها در مقطعی از بارداری خود خارش خفیف تا متوسط را تجربه می‌کنند. این خارش می‌تواند در هر زمانی از بارداری اتفاق بیفتد و اگرچه ممکن است آزاردهنده و ناراحت‌کننده باشد، اما بخشی طبیعی از بارداری محسوب می‌شود. البته، اگر نگرانی یا سوالی دارید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
اما وقتی خارش شروع می‌شود، تمرکز روی چیز دیگری سخت می‌شود! خارش بدن در دوران بارداری از نظر جسمی و روانی چالش‌برانگیز است، اما می‌توانید با دانستن اینکه این علامت آزاردهنده معمولاً پس از زایمان از بین می‌رود، آرامش بگیرید. صبور باشید!
اگر متوجه خارش پوست خود در دوران بارداری شدید، بدانید که تنها نیستید. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، ۲ نفر از هر ۱۰ فرد باردار ممکن است دچار خارش در ناحیه شکم یا نقاط دیگر بدن شوند. علت معمول آن، برآمدگی شکم در حال رشد است که باعث خشکی، پوسته‌پوسته شدن و کشیده شدن پوست می‌شود، و گاهی با راش (جوش یا التهاب پوستی) همراه است.
علاوه بر خارش، ممکن است متوجه ترک‌های پوستی (استریا) روی سینه‌ها، شکم، ران‌ها، باسن یا بازوهای بالایی خود شوید. همان‌طور که از نام آن پیداست، این ترک‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که پوست کشیده شده و به دلیل تغییرات هورمونی خاصیت کشسانی خود را از دست می‌دهد. در نتیجه، ترک‌های پوستی نیز ممکن است دچار خارش شوند!
اگر سینه‌هایتان در دوران بارداری دچار خارش شده‌اند، معمولاً دلیل آن همان علت خارش در نقاط دیگر بدن است: پوست در حال گسترش، کشیده شدن و خشک شدن است. حتی در اوایل بارداری ممکن است متوجه خارش و تغییرات قابل توجهی در سینه‌ها شوید. تعجب نکنید اگر در سه‌ماهه اول، یک سایز کامل به سایز سینه‌تان اضافه شود!
بیشتر این رشد به دلیل افزایش بافت چربی و رشد غدد شیردهی است، که همه در جهت آماده‌سازی برای تغذیه نوزاد اتفاق می‌افتد. اما آیا نوک سینه‌ها هم در دوران بارداری دچار خارش می‌شوند؟ بله، تمام ناحیه‌ی سینه ممکن است خارش داشته باشد، بنابراین ممکن است خارش را در ناحیه آرئولا (هاله اطراف نوک سینه) نیز احساس کنید.
خارش واژن در دوران بارداری، و همچنین خارش اطراف مجرای ادرار، گاهی ممکن است رخ دهد و با پیشرفت بارداری احتمال بروز آن بیشتر شود. ممکن است درد، سوزش یا ترشحاتی از واژن نیز تجربه کنید که اگرچه ناراحت‌کننده هستند، اغلب طبیعی‌اند. معمولاً این علائم پس از زایمان برطرف می‌شوند.
تغییرات هورمونی نوسانی در دوران بارداری می‌توانند باعث به‌هم‌خوردن تعادل pH در ناحیه واژن شوند، که این موضوع ممکن است منجر به عفونت قارچی و در نتیجه خارش در ناحیه واژن گردد. متأسفانه، عفونت‌های قارچی و خارش واژن در دوران بارداری نسبتاً رایج هستند، بنابراین اگر چنین علائمی دارید، نگران نباشید. پزشک شما می‌تواند در درمان آن به شما کمک کند.
در میان انواع خارش در نواحی خصوصی بدن در دوران بارداری، خارش مقعد ممکن است از همه خجالت‌آورتر باشد. اما به یاد داشته باشید که تغییرات هورمونی باعث دگرگونی‌هایی می‌شود که خارج از کنترل شما هستند. در دوران بارداری، بروز بواسیر (هموروئید)، یعنی رگ‌های خونی متورم در اطراف مقعد و راست‌روده، امری رایج است. علت آن می‌تواند هم تغییرات هورمونی و هم یبوست شایع دوران بارداری باشد.
دانستن علت خارش در دوران بارداری مفید است، اما چیزی که بیشتر به کمک‌تان می‌آید، دانستن راه‌های کاهش و تسکین آن است. خوشبختانه بیشتر خارش‌های دوران بارداری—چه در سه‌ماهه اول، دوم یا سوم—را می‌توان با برخی درمان‌های خانگی کاهش داد. اگر خارش در شب اذیت‌تان می‌کند، این راهکارها می‌توانند به آرام کردن و تسکین خارش در هر زمانی کمک کنند.
برای کاهش خارش پوست یا سینه‌ها در دوران بارداری، راز کار این است که بدن‌تان را هیدراته نگه دارید و به طور منظم از مرطوب‌کننده استفاده کنید. با کشیده شدن پوست و تغییرات هورمونی، لایه بیرونی پوست ممکن است خشک و پوسته‌پوسته شود و در نتیجه دچار خارش شود. نوشیدن مقدار زیاد مایعات و استفاده از مرطوب‌کننده، کرم یا روغن بر روی شکم، سینه‌ها، باسن، پاها یا هر ناحیه‌ی دیگری که پوست آن در حال کشیده شدن است، می‌تواند به تسکین خارش کمک کند.
یکی دیگر از روش‌های طبیعی و خانگی برای آرام کردن پوست، حمام با نشاسته ذرت یا جو دوسر است. هم نشاسته ذرت و هم جو دوسر کلوئیدی (نوعی از جو دوسر که در لوسیون‌ها و محصولات حمام استفاده می‌شود) برای تسکین پوست تحریک‌شده شناخته شده‌اند و ممکن است مقداری تسکین ایجاد کنند. به علاوه، حمام در دوران بارداری حس خوبی هم دارد!
یکی از راه‌های ساده برای مقابله با خارش در دوران بارداری، پوشیدن لباس‌های گشاد و از جنس الیاف طبیعی است. باید خنک بمانید، و لباس‌های گشاد ساخته‌شده از موادی مانند پنبه یا لینن به جریان هوا کمک می‌کنند. اگر بیش از حد گرم شوید، ممکن است خارش تشدید شود.
اگر از خارش واژن یا مقعد در دوران بارداری رنج می‌برید، با پزشک خود برای مشاوره و درمان مشورت کنید. برخی کرم‌های بدون نسخه ممکن است مؤثر باشند، اما همچنین می‌توانید از پدهای آغشته به عصاره‌ی هاماملیس (برای خارش مقعد) یا پمادهای مخصوص عفونت قارچی استفاده کنید (البته در دوران بارداری بهتر است از داروهای خوراکی برای این علائم پرهیز کنید).
از آنجا که بواسیر می‌تواند باعث خارش مقعد در دوران بارداری شود، و بواسیر نیز ممکن است ناشی از یبوست باشد، بهتر است غذاهای سرشار از فیبر مصرف کنید. خوردن روزانه میوه‌ها و سبزیجات می‌تواند مفید باشد، همچنین می‌توانید از مکمل فیبر استفاده کنید. فقط کافی‌ست از پزشک خود بخواهید مکملی ایمن برای دوران بارداری به شما معرفی کند.
اگرچه بیشتر خارش‌های دوران بارداری – از جمله خارش واژینال – خفیف هستند، اما ممکن است در برخی موارد خارش شدید یا حتی بسیار شدید را تجربه کنید. اگر چنین اتفاقی افتاد، بهتر است همان روزی که علائم را متوجه شدید، با پزشک خود مشورت کنید؛ مخصوصاً اگر در ماه‌های هفتم تا نهم بارداری (سه‌ماهه سوم) دچار خارش شدید شده‌اید.
خارش در سه‌ماهه سوم بارداری، به‌ویژه در کف دست‌ها یا کف پاها، ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری کبدی به نام کلستاز بارداری باشد. چون این بیماری بر کبد تأثیر می‌گذارد، ممکن است برای جنین خطراتی داشته باشد. بنابراین، این یکی از علائم هشداردهنده‌ی مهم در دوران بارداری است که باید به آن توجه کنید.
یکی دیگر از وضعیت‌هایی که می‌تواند باعث خارش شدید در دوران بارداری شود – به همراه لکه‌های قرمز و برجسته – بیماری‌ای است که معمولاً با نام PUPPP شناخته می‌شود (مخفف کهیرهای خارش‌دار و برجسته‌ی بارداری). این بیماری بیشتر در بارداری‌های اول یا بارداری‌های دوقلو یا چندقلویی دیده می‌شود. از هر ۱۶۰ زن باردار، فقط یک نفر دچار آن می‌شود و هیچ خطری برای جنین ندارد.
